ประวัติศาสตร์

เรื่อง: ปวีณา หมู่อุบล ถ้ากล่าวถึงครูบาในแดนล้านนา แน่นอนว่าชื่อ ‘ครูบาเจ้าศรีวิชัย’ คงจะปรากฏขึ้นมาเป็นลำดับแรกๆ ด้วยเพราะเป็นครูบาที่ผู้คนทั้งในและนอกภาคเหนือต่างเลื่อมใสศรัทธา เชื่อถือกันว่าเป็นผู้มีบารมีมาก เป็นผู้มีความศักดิ์สิทธิ์ เป็นพระนักพัฒนา และได้ชื่อว่าเป็นตนบุญแห่งล้านนา แต่ในความเป็นจริงแล้ว ในหมู่พระสงฆ์ทางภาคเหนือยังมีครูบาอื่นๆ อีกเป็นจำนวนหนึ่งที่ผู้คนโดยทั่วไปก็ได้ให้ความเคารพและเลื่อมใสศัรทธาไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน  ปัจจุบัน ก็ได้ปรากฏว่ามีพระสงฆ์ภาคเหนือที่เป็นครูบาอีกเป็นจำนวนมาก เลยเป็นที่มาของเรื่องราวที่จะหยิบมากล่าวถึงในละลานล้านนาครั้งนี้ เป็นเรื่องราวที่เกี่ยวกับครูบา ในประเด็นที่ว่าตัวอย่างครูบาที่มีผู้เลื่อมใสศรัทธาในลักษณะเดียวกันกับครูบาเจ้าศรีวิชัย แล้วครูบาคืออะไร และสงฆ์แบบใดจึงจะได้ชื่อว่าเป็นครูบา  ครูบาขาวปี และครูบาชัยยะวงศา สองครูบาผู้ได้ว่าชื่อเป็นอีกต้นเก๊าหนึ่งของครูบาในล้านนา ครูบาขาวปี หรือครูบาอภิชัยขาวปี เป็นครูบาที่ได้ชื่อว่าบวช...

เรื่อง: นวลคำ ขะยอมแดง สุภาพชนคนเมือง “….ปวงดอกไม้เบ่งบานสลอน ฝูงภมรภู่ผึ้งสอดไซ้ ดอกพิกุลของปี้ต้นใต้ ลมปั๊ดไม้ มาสู่บ้านตู๋  ฮู้แน่ซัด เข้าสอดสองหู ว่าสีจมปูถูกป้ำเก๊าเนิ้ง    เก๊ามันต๋าย  ป๋ายมันเสิ้ง  ลำกิ่งเนิ้ง ป๋ายโก้นโตยแนว    ดอกพิกุล ก่อคือดอกแก้ว  ไปเป๋นของเปิ้น  แล้วเนอ…..” หมายเหตุ: ผู้เขียนถอดความบทร้องนี้จากเสียงร้องของ ‘จรัล มโนเพ็ชร’ มาโดยตรง เพื่อให้เห็น ความคลาดเคลื่อน ระหว่างภาษาล้านนายุคเก่ากับภาษาล้านนาที่ปรากฏในผลงานของจรัลเอง ซึ่งความคลาดเคลื่อนนี้อาจจะเป็นสิ่งที่ศิลปินตั้งใจไว้ ในการค้นคว้า ผู้เขียนได้อ้างอิงจาก...

เรื่อง: สมหมาย ควายธนู กลางป่าห้วยขาแข้งเคยมีการค้นพบเนินหินรูปวงกลมใหญ่เล็กหลายขนาด ทั้งเรียกว่า ‘สังเวียนไก่’ หรือ ‘วงตีไก่’ เพราะเชื่อว่าในคราวที่มีศึกสงครามระหว่างอยุธยากับพม่า ทหารพม่าได้แวะพักเอาไก่มาชนกันในวงหินเรียกเสียงเชียร์เป็นที่สนุกสนานก่อนเดินทางกลับ อีกเรื่องเล่าก็ว่าเนินหินรูปวงกลมนั้นเป็นหลุมฝังศพของคนโบราณ ซึ่งเพียบพร้อมด้วยสมบัติติดตัวทั้งใบหอก ใบดาบ ข้าวของทำจากสำริด เครื่องถ้วย ไหชาม กระปุก ที่มีอายุร่วมสมัยจากแหล่งเตาในอยุธยา ล้านนา สุโขทัย ไปจนถึงจีนราชวงศ์หมิง โดยมีสภาพที่สมบูรณ์และแตกกระจัดกระจายเป็นหลายส่วน โดยมีให้เห็นในฐานะร่องรอยความตายของผู้คนที่มีการติดต่อสัมพันธ์ทางการเมือง เศรษฐกิจระหว่างชาติพันธุ์บนที่สูงกับรัฐที่ราบในช่วงเวลาหนึ่ง ที่มักไม่ค่อยถูกบันทึกในหน้าประวัติศาสตร์มากนัก ขณะเดียวกันห้วยขาแข้งซึ่งเป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ...

เรื่อง: ปวีณา หมู่อุบล ท่ามกลางกระแสความนิยมต่อซีรีส์วาย (Boy Love หรือ BL) ที่เฟื่องฟูและขยายตัวอย่างก้าวกระโดด มีฐานแฟนคลับทั้งในประเทศและต่างประเทศ ซีรีส์ Girl’s Love (GL) เองก็กำลังเจริญเติบโตและขยายตัวออกเช่นกัน  และท่ามกลางการขยายตัวของวงการซีรีส์ BL และ GL เนื้อหาของซีรีส์ก็หลากหลายมากยิ่งขึ้นไปด้วย ที่น่าสนใจคือย้อนกลับไปเมื่อปี พ.ศ. 2566 ซีรีส์วายเรื่องหนึ่งชื่อ ‘หอมกลิ่นความรัก’ ออกอากาศ...

เรื่อง : ปวีณา หมู่อุบล ‘ยวนพ่าย’ เป็นชื่อของวรรณกรรมสมัยอยุธยาตอนต้นเรื่องหนึ่ง ที่หลายๆ คนอาจรู้จักกันในนาม ‘ลิลิตยวนพ่าย’ โดยที่อาจจะรู้จักไปพร้อมๆ กับวรรณกรรมอีกเรื่องคือ ‘ลิลิตตะเลง (มอญ) พ่าย’ นั่นเพราะครั้งหนึ่งยวนพ่ายเคยถูกเรียกว่าลิลิต กระทั่งในปี พ.ศ. 2544 คณะกรรมการจัดทำพจนานุกรมศัพท์วรรณคดีไทย แห่งราชบัณฑิตยสถาน โดยมีศาสตรจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร เป็นประธาน ได้ประกาศว่า...