เครือข่ายชุมชนแม่ยาวเชียงราย ค้าน ‘ฝายดักตะกอน’ ชี้ไม่แก้ปัญหาน้ำกก ร้องรัฐบาลจริงใจแก้ปัญหาสารพิษข้ามพรมแดน

6 พฤศจิกายน 2568 ที่ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย สมาคมแม่น้ำเพื่อชีวิตร่วมกับเครือข่ายสิทธิชุมชนเชียงราย เป็นตัวแทนชุมชนชาติพันธุ์ในพื้นที่ ได้จัดเวทีระดมความคิดเห็นเพื่อจัดทำข้อเสนอเตรียมเข้าสู่เวทีรับฟังความคิดเห็นของกรมทรัพยากรน้ำ วันที่ 11 พฤศจิกายนนี้ ณ หอประชุมองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงราย

ชาวบ้านในพื้นที่ตำบลแม่ยาวสะท้อนว่า ปัญหาสารพิษปนเปื้อนในแม่น้ำกกดำเนินต่อเนื่องมานานหลายปี ส่งผลกระทบอย่างหนักต่อวิถีชีวิต การเกษตร การท่องเที่ยว และการประมง จนไม่สามารถพึ่งพาแม่น้ำกกได้อีกต่อไป แม้ผ่านมาแล้วถึงสองรัฐบาลแต่ยังไร้มาตรการแก้ไขที่เป็นรูปธรรม

เวทีระดมความคิดเห็นซึ่งมีชาวบ้านกว่า 60 คนเข้าร่วม ได้รวบรวมข้อเสนอเพื่อยื่นต่อหน่วยงานภาครัฐ โดยข้อเรียกร้องหลักคือให้รัฐบาลเร่งดำเนินการแก้ไขปัญหาสารพิษอย่างจริงจัง และคัดค้านโครงการ ‘ฝายดักตะกอน’ ซึ่งเห็นว่าไม่สามารถแก้ปัญหาที่ต้นเหตุได้

วุฒิพงษ์ สงวนโชติ นายกสมาคมลาหู่ และตัวแทนชาวบ้านลุ่มน้ำกก กล่าวในเวทีว่า ชาวบ้านไม่เห็นด้วยกับแนวคิดการสร้างฝายดักตะกอน เพราะมองว่าไม่สามารถแก้ไขปัญหาสารพิษในแม่น้ำกกได้จริง เนื่องจากปริมาณน้ำในแม่น้ำมีมาก การดักตะกอนเพียงอย่างเดียวไม่สามารถจัดการกับสารพิษที่ปนเปื้อนอยู่ในน้ำได้ เขาเห็นว่ารัฐบาลควรแสดงความจริงใจในการแก้ปัญหา โดยเริ่มจากต้นเหตุและใช้กลไกระดับภูมิภาคประสานกับรัฐบาลเมียนมา เพื่อร่วมกันจัดการปัญหาที่แหล่งกำเนิด

“ไม่ใช่เพียงสร้างโครงสร้างที่ปลายเหตุ เหมือนตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ” วุฒิพงษ์ กล่าว

ชาวบ้านยังตั้งข้อสังเกตต่อแผนก่อสร้างฝายดักตะกอน 4 แห่ง ของกรมทรัพยากรน้ำในพื้นที่ตำบลท่าตอนและตำบลแม่นาวาง อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ ใช้งบประมาณ 173 ล้านบาท (จากเดิมวางแผนไว้ 10 ฝาย) ว่ารัฐไม่เปิดเผยข้อมูลต่อสาธารณะ ชุมชนไม่มีส่วนร่วมรับรู้หรือแสดงความเห็น ทั้งที่ปัญหาหลักคือ สารพิษข้ามพรมแดน ยังไม่ได้รับการแก้ไข

ด้าน นพรัตน์ ตัวแทนชมรมเรือท่องเที่ยวเชียงราย ยืนยันจุดยืนคัดค้านโครงการเช่นกัน โดยระบุว่า ชมรมเรือท่องเที่ยวที่เคยขึ้นทะเบียนกับกรมเจ้าท่ามีกว่า 300 ลำ แต่ในปี 2567 เหลือไม่ถึง 60 ลำ เนื่องจากผลกระทบจากน้ำปนเปื้อนทำให้นักท่องเที่ยวลดลง พร้อมวิจารณ์ว่ารัฐบาลไม่เห็นค่าประชาชน และหากเห็นจริงก็ควรเร่งแก้ไขปัญหาอย่างจริงจัง

ผลจากการจัดเวทีครั้งนี้ คือการสรุปข้อเสนอจากประชาชนผู้ได้รับผลกระทบจริง เพื่อยื่นต่อกรมทรัพยากรน้ำในการรับฟังความคิดเห็นวันที่ 11 พฤศจิกายน แม้หน่วยงานจะปรับวาระจากการพิจารณาฝายดักตะกอนมาเป็นการหารือเรื่องคุณภาพน้ำ แต่ชาวบ้านจากเชียงรายและเชียงใหม่ยังยืนยันเป็นเสียงเดียวกันว่า

“ไม่เอาฝายดักตะกอน ต้องการการแก้ไขปัญหาสารพิษอย่างจริงจังจากรัฐบาล”