ประเทศไทยกำลังเผชิญกับวิกฤตโรคไตเรื้อรังที่ทวีความรุนแรงขึ้นทุกปี ทั้งจากจำนวนผู้ป่วยที่เพิ่มสูง อัตราการเสียชีวิตที่ยังอยู่ในระดับน่ากังวล และภาระหนักต่อระบบสาธารณสุข โดยเฉพาะเมื่อประเทศกำลังก้าวเข้าสู่สังคมสูงวัยเต็มรูปแบบ ปัญหาโรคไตเรื้อรังจึงไม่ใช่เพียงปัญหาสุขภาพส่วนบุคคลอีกต่อไป แต่เป็นความท้าทายเชิงโครงสร้างที่เกี่ยวพันกับพฤติกรรมการบริโภค กeารเข้าถึงบริการรักษา และการวางแผนระบบสาธารณสุขในระยะยาว

จากข้อมูลสถานการณ์โรคไตในประเทศไทยปี 2567 โดย Rocket Media Lab ไม่เพียงสะท้อนภาพรวมของวิกฤตสุขภาพที่กำลังขยายตัวเท่านั้น แต่ยังเผยให้เห็นความเหลื่อมล้ำด้านสุขภาพในหลายพื้นที่ทั่วประเทศ โดยเฉพาะในกลุ่มประชากรเปราะบาง แนวโน้มดังกล่าวเป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่ผลักดันให้ภาครัฐพิจารณาใช้นโยบายภาษีความเค็ม ซึ่งคาดว่าจะเริ่มบังคับใช้ในปี 2568 เพื่อควบคุมปัจจัยเสี่ยงของโรคเรื้อรังจากต้นทาง

Lanner ได้ทำการสรุปผลการสำรวจในพื้นที่ภาคเหนือครอบคลุม 17 จังหวัดภาคเหนือ พบว่ามีผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังทุกระยะรวมกันกว่า 349,000 ราย ขณะเดียวกันยังพบจำนวนผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูงในระดับที่น่าห่วงในหลายจังหวัด โดยมีศูนย์ฟอกไตใน 17 จังหวัดภาคเหนือเพียง 168 แห่ง กระจายตัวอย่างไม่เท่าเทียม ส่งผลให้ประชาชนบางพื้นที่ โดยเฉพาะในจังหวัดที่มีภูมิประเทศห่างไกล ยังเข้าไม่ถึงการรักษาอย่างทั่วถึง

ภาคเหนือวิกฤต ผู้ป่วยโรคไตทะลุ 3.4 แสนคน 5 ปี เสียชีวิต 1.6 หมื่นคน

ผู้ป่วยโรคไตทุกระยะรวมกันจำนวนทั้งสิ้น 349,314 ราย โดยแบ่งเป็นผู้ป่วยระยะที่ 1 จำนวน 40,067 ระยะที่ 2 จำนวน 84,899 ราย ระยะที่ 3 จำนวน 155,557 ราย ระยะที่ 4 จำนวน 41,598 ราย ระยะที่  5 จำนวน 27,193 ราย สำหรับจังหวัดที่มีจำนวนผู้ป่วยทุกระดับสูงที่สุดสามอันดับแรก ได้แก่ จังหวัดเชียงราย มีผู้ป่วย 49,023 ราย รองลงมาคือจังหวัดเชียงใหม่ 36,442 ราย  และจังหวัดลำปาง 25,161 ราย

นอกจากนี้อัตราการเสียชีวิตจากโรคไตเรื้อรังตั้งแต่ปี 2561 – 2566 จำนวนทั้งสิ้น  16,619 ราย โดยจังหวัดที่มีจำนวนอัตราการเสียชีวิตมากที่สุดสามอันดับแรก ได้แก่   จังหวัดลำปาง ซึ่งมีผู้เสียชีวิต 1,983, ราย ตามมาด้วยจังหวัดน่าน 1,233 ราย และจังหวัดนครสวรรค์ 1,037 ราย ตัวเลขเหล่านี้สะท้อนถึงปัญหาที่ไม่ใช่เพียงเรื่องจำนวนผู้ป่วยเท่านั้นแต่อัตราการเสียชีวิตจากโรคไตเรื้อรังก็อยู่ในระดับที่น่ากังวล โดยเฉพาะในบางจังหวัดของภาคเหนือ เช่น จังหวัดน่าน ซึ่งมีอัตราเสียชีวิตสูงถึง 45.78 ต่อแสนประชากร  ลำปาง 41.7 ต่อแสนประชากร และ พะเยา 40.45 ต่อแสนประชากร โดย อัตราการเสียชีวิตของ 17 จังหวัดภาคเหนือคือ 24.1 ต่อแสนประชากร

ความ (ไม่) พร้อมของศูนย์ฟอกไต 17 จังหวัดภาคเหนือ

ในพื้นที่ภาคเหนือของประเทศไทย ปัจจุบันมีศูนย์ฟอกไตรวมทั้งสิ้น 168 แห่ง โดยจังหวัดเชียงใหม่เป็นพื้นที่ที่มีศูนย์ฟอกไตมากที่สุดถึง  41 แห่ง รองลงมาคือ จังหวัดลำปางที่มี 12 แห่ง ตามด้วย นครสวรรค์ 11 แห่ง และอีกสามจังหวัด ได้แก่ พิษณุโลก ลำพูน และเชียงราย ซึ่งต่างมีศูนย์ฟอกไตจัดหวัดละ 10 แห่ง กลุ่มจังหวัดที่มีศูนย์ฟอกไตอยู่ในระดับใกล้คเียงกันคือ ตาก พะเยา เพชรบูรณ์ และแพร่ ซึ่งแต่ละจังหวัดมีอยู่ 9 แห่ง ขณะที่จังหวัดน่านและสุโขทัยมีจังหวัดละ 7 แห่ง ส่วนอุตรดิตถ์มีอยู่ 6 แห่ง สำหรับจังหวัดที่มีศูนย์ฟอกไตจำนวนน้อย ได้แก่ กำแพงเพชร พิจิตร และอุทัยธานี ซึ่งมีจังหวัดละ 5 แห่ง และแม่ฮ่องสอนมีจำนวนศูนย์ฟอกไตน้อยที่สุดในภาคเหนือ คือ 3 แห่ง 

การกระจายตัวของศูนย์ฟอกไตภาคเหนือดังกล่าว สะท้อนถึงความแตกต่างในการเข้าถึงบริการสาธารณะสุขของแต่ละพื้นที่ ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับจำนวนประชากร ลักษณะภูมิประเทศ โครงสร้างพื้นฐานและศักยภาพของระบบบริการสาธารณสุขในพื้นที่นั้นๆ โดยรวมกัน การมีศูนย์ฟอกไตจำนวน 168 แห่ง ในภาคเหนือเป็นข้อมูลสำคัญที่สามารถนำไปใช้ในการวางแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพและจัดสรรทรัพยากรด้านสาธารณะสุขอย่างมีประสิทธิภาพ  

เมื่อพิจารณาความพร้อมของระบบบริการสาธารณสุขในพื้นที่ พบว่าศูนย์บริการฟอกไตในหลายจังหวัดยังมีไม่เพียงพอ โดยเฉพาะในจังหวัดที่มีพื้นที่ห่างไกล เช่น แม่ฮ่องสอน ซึ่งมีผู้ป่วยโรคไตรวม 4,282 ราย แต่อัตราการเข้าถึงบริการยังต่ำ นำไปสู่ความเหลื่อมล้ำด้านสุขภาพในเชิงโครงสร้าง

เก็บภาษีความ “เค็ม” แก้ไขปัญหาโรคไต  

Rocket Media Lab และ สสส. ระบุว่า หากไม่มีการดำเนินมาตรการป้องกันอย่างเป็นระบบ สถานการณ์โรคไตในประเทศไทยจะยิ่งเลวร้ายลง โดยเฉพาะในช่วงที่ประเทศไทยกำลังก้าวเข้าสู่ “สังคมสูงวัยเต็มรูปแบบ” ซึ่งจะส่งผลให้จำนวนผู้ป่วยเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ทั้งในกลุ่มสูงวัยและประชากรวัยทำงาน

รายงานจึงเสนอให้รัฐเร่งดำเนินมาตรการหลายด้านควบคู่กัน ทั้งการเก็บภาษีความเค็ม การส่งเสริมพฤติกรรมบริโภคที่ดี การให้ความรู้แก่ประชาชน และการลงทุนในระบบบริการสาธารณสุขให้ครอบคลุมและเข้าถึงได้ในทุกพื้นที่ โดยเฉพาะภาคเหนือ ซึ่งข้อมูลล่าสุดสะท้อนชัดถึงภาวะวิกฤตและความเหลื่อมล้ำด้านสุขภาพที่ยังไม่ได้รับการแก้ไขอย่างเพียงพอ

สถานการณ์โรคไตในประเทศไทย โดยเฉพาะภาคเหนือ อยู่ในระดับที่ต้องเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด การดำเนินนโยบายภาษีความเค็มในปี 2568 จึงเป็นก้าวสำคัญในการป้องกันโรคเชิงรุก ควบคู่กับการพัฒนาระบบบริการสุขภาพให้ทั่วถึงและมีคุณภาพ เพื่อลดความเหลื่อมล้ำทางสุขภาพและสร้างสังคมไทยที่มีสุขภาพดีอย่างยั่งยืน

กองบรรณาธิการ

ทีมข่าวที่ประกอบไปด้วยผู้คนหลากหลาย บ้างก็มาจากทะเล บ้างก็มาจากภูเขา แต่สุดท้ายก็ลงเอยที่ภาคเหนืออยู่ที่ Lanner นี่แหละ...

• กองบรรณาธิการ

  https://www.lannernews.com/author/lannereditor/

  

  07/10/2025

  ภาคประชาชนกว่า 26 องค์กรร่วมแถลงเรียกร้อง ‘ร่างรัฐธรรมนูญใหม่โดยประชาชน’ ชี้รัฐธรรมนูญ 2560 คือทางตันของระบอบประชาธิปไตย
• กองบรรณาธิการ

  https://www.lannernews.com/author/lannereditor/

  

  07/09/2025

  ‘เครือข่ายแรงงานภาคเหนือ’ เรียกร้องตั้ง ‘กองทุนสนับสนุนการรวมกลุ่มแรงงาน’ ผลักดันสิทธิแรงงาน–ประชาธิปไตยในที่ทำงาน
• กองบรรณาธิการ

  https://www.lannernews.com/author/lannereditor/

  

  07/04/2025

  มูลนิธิเพื่อสิทธิมนุษยชนฯ ออกแถลงการณ์ หนุนรัฐเร่งแก้ปัญหาคนไร้สัญชาติ
• กองบรรณาธิการ

  https://www.lannernews.com/author/lannereditor/

  

  07/02/2025

  กองทัพเมียนมาเดินหน้าถล่มพื้นที่ฝ่ายต่อต้านในรัฐฉาน เสียชีวิต 8 เจ็บ 29 อาคารเสียหายกว่า 50 จุด