คำสำคัญ: มลพิษข้ามพรมแดน

เรื่อง: The Mekong Butterfly ภาพ: Zung Ting, Seng Li, ธารา บัวคำศรี, Myanmar Now 25 สิงหาคม 2568 เครือข่ายภาคประชาสังคมและนักวิชาการจากหลายองค์กร เช่น ศูนย์ช่วยเหลือแรงงานข้ามชาติเชียงราย...

เมื่อ ‘แม่น้ำกก’ หนึ่งในแม่น้ำสายหลักที่หล่อเลี้ยงวิถีชีวิตของผู้คนในจังหวัดเชียงรายและเชียงใหม่ กำลังเผชิญกับวิกฤติมลพิษข้ามพรมแดนจากเหมืองแร่แรร์เอิร์ธในรัฐฉาน ประเทศเมียนมา ภาพของแม่น้ำสายสำคัญที่เคยอุดมสมบูรณ์ กลับถูกแทนที่ด้วยความคลางแคลงใจเกี่ยวกับคุณภาพน้ำและความปลอดภัยในการใช้ประโยชน์ คำถามสำคัญจึงไม่ได้มีเพียงเรื่องของสิ่งแวดล้อมเพียงเท่านั้น หากแต่ยังขยายลึกไปถึงโครงสร้างเศรษฐกิจในระดับท้องถิ่นที่พึ่งพิงแม่น้ำสายนี้อีกด้วย จากปัญหาดังกล่าว จึงเป็นที่มาของการประเมินมูลค่าความเสียหายทางเศรษฐกิจจากวิกฤตการปนเปื้อนสารพิษในแม่น้ำกก ผ่านการตั้งสมมติฐานว่าหากวิกฤตในครั้งนี้อยู่ในระดับที่ ‘เลวร้ายที่สุด’ มูลค่าความเสียหายต่อปีจะคิดเป็นเม็ดเงินจำนวนเท่าไร ซึ่งการประเมินนี้อ้างอิงข้อมูลจากหน่วยงานรัฐเป็นหลัก ควบคู่ไปกับสอบถามผู้ได้รับผลกระทบในพื้นที่ อย่างไรก็ตาม การประเมินครั้งนี้ยังคงเป็นการคำนวณ...

เรื่องและภาพ: วีรภัทร เหลาเกิ้มหุ่ง Summary เมื่อแม่น้ำกก หนึ่งในแม่น้ำสายหลักที่หล่อเลี้ยงวิถีชีวิตของผู้คนในจังหวัดเชียงรายและเชียงใหม่ กำลังเผชิญกับวิกฤติมลพิษข้ามพรมแดนจากเหมืองแร่แรร์เอิร์ธ คำถามสำคัญที่ตามมานอกจากผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมคือ กลุ่มคนที่ประกอบอาชีพริมแม่น้ำกกได้รับผลกระทบอย่างไร และความเสียหายที่เกิดขึ้นจะมีมูลค่าเพียงใด จากการสำรวจ พบว่ากลุ่มอาชีพริมแม่น้ำกกประกอบด้วย 3 กลุ่มอาชีพสำคัญ คือ 1. ภาคการท่องเที่ยว 2. ภาคเกษตรกรรม 3....

กว่า 5 เดือนที่ผ่านมา แม่น้ำกกหนึ่งในแม่น้ำสายสำคัญของภาคเหนือได้เปลี่ยนสภาพจากแหล่งน้ำธรรมชาติที่หล่อเลี้ยงวิถีชีวิตของผู้คนนับล้านชีวิต กลายเป็นแหล่งน้ำที่กำลังปนเปื้อนสารพิษอย่างเงียบงัน ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ความเปลี่ยนแปลงที่มองเห็นได้ด้วยตาเปล่าเริ่มคืบคลานเข้ามา ตั้งแต่น้ำที่เคยใสกลับกลายเป็นขุ่นข้นอย่างผิดแปลกไป จากเหตุการณ์ดินถล่มและน้ำท่วมที่หนักหน่วงขึ้น สู่ปลาในแม่น้ำที่เริ่มแสดงอาการผิดปกติ ปรากฎการณ์เหล่านี้ล้วนจุดประกายคำถามว่าเกิดอะไรขึ้นกันแน่กับแม่น้ำกก แม้จะมีข้อมูลจากภาคประชาชนที่บ่งชี้ว่าต้นตอของการปนเปื้อนนั้นอาจมีที่มาจากกิจกรรมที่อยู่นอกประเทศ แต่กลับไม่มีท่าทีจากรัฐในการสร้างความร่วมมือกับภาคประชาชน หรือแม้แต่ยอมรับว่ามีผลว่าในขณะนี้สถานการณ์เข้าสู่จุดเริ่มต้นของวิฤติแล้ว ผลลัพธ์ของความล่าช้าและไม่ตรงไปตรงมานี้คือความเสียหายที่จะลุกลามจากแม่น้ำกก เข้าสู่แม่น้ำโขงอย่างไร้การควบคุม จากวิกฤติในระดับท้องถิ่น จะกลายเป็นหายนะระดับภูมิภาค ทั้งที่หากรัฐเปิดเผยอย่างตรงไปตรงมาและสร้างการมีส่วนร่วมระหว่างภาคประชาชน การแก้ไขปัญหาและการสร้างความมั่นใจต่อประชาชนอาจมีประสิทธิภาพเพิ่มมากขึ้น ดาวน์โหลด...

เรื่องและภาพ: วีรภัทร เหลาเกิ้มหุ่ง Summary แม้เวลาจะล่วงเลยเกือบ 5 เดือน วิกฤติกลับยังไร้ท่าทีจะคลี่คลาย มีเพียงภาคประชาชนที่เป็นผู้สืบหาความจริง จนพบต้นตอจากเหมืองแรร์เอิร์ธนอกพรมแดน ขณะที่หน่วยงานรัฐส่วนใหญ่ยังคงปฏิเสธ มีเพียง กรมควบคุมมลพิษ (คพ.) ที่เปิดเผยข้อมูลตรงไปตรงมา ตั้งแต่เดือนเม.ย. 2567 ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ริมแม่น้ำกกเริ่มสังเกตเห็นว่าสีของแม่น้ำเปลี่ยนไป กลายเป็นสีขุ่นผิดปกติ แต่ก็ยังคงใช้ชีวิตตามปกติ...

28 พฤษภาคม 2568 คณะอนุกรรมาธิการการคุ้มครองผู้บริโภค วุฒิสภา ร่วมกับสภาองค์กรของผู้บริโภค และเครือข่ายเตือนภัยสารเคมีกำจัดศัตรูพืช (Thai-PAN) แถลงผลการทดสอบสารพิษตกค้างจากการสุ่มตรวจผัก-ผลไม้นำเข้าจากด่านเชียงของ จังหวัดเชียงราย เมื่อ 3 เมษายน 2568 โดยระบุว่าพบ 7 ใน...

“มันเป็นวิกฤตที่ยาวมาก และเราไม่รู้ว่าจะสิ้นสุดเมื่อไหร่”  คำกล่าวของธารวารินทร์ ทองผาภูมิประภาส เยาวชนหญิงวัย 29 ปี จากหมู่บ้านคลิตี้ล่าง อำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี ผู้เติบโตมาในหมู่บ้านที่กลายเป็นพื้นที่พิสูจน์ความล้มเหลวของระบบเยียวยารัฐ ธารวารินทร์เกิดและเติบโตท่ามกลางวิกฤตมลพิษสารตะกั่วที่รั่วไหลลงลำห้วยคลิตี้ตั้งแต่ปี 2518 โดยมีโรงแต่งแร่ตะกั่วตั้งอยู่ที่คลิตี้บน ก่อนที่สารพิษจะไหลลงมายังคลิตี้ล่าง ช่วงเวลานั้นรัฐไม่ได้ออกมาตรการรับมือใดๆ จนกระทั่งผลกระทบเริ่มปรากฏในชีวิตประจำวันของคนในชุมชน “เราเคยถูกห้ามไม่ให้ลงไปเล่นน้ำ พ่อแม่จะเตือนเสมอว่า...

เมื่อวันที่ 13 พฤษภาคม 2568 ชรินทร์ ทองสุข ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย เป็นประธานการประชุมคณะทำงานขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาคุณภาพน้ำแม่น้ำข้ามพรมแดนลุ่มน้ำโขงเหนือ ครั้งที่ 1/2568 โดยมีหน่วยงานรัฐ นักวิชาการ และภาคประชาชนจากจังหวัดเชียงรายและเชียงใหม่เข้าร่วมอย่างพร้อมเพรียง การประชุมมุ่งวางกรอบแก้ปัญหามลพิษในลำน้ำสำคัญของภาคเหนือ ได้แก่ แม่น้ำโขง แม่น้ำกก และแม่น้ำสาย...

สารหนูและโลหะหนักที่ปนเปื้อนในแม่น้ำกกและแม่น้ำสาย ไม่เพียงส่งผลต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของประชาชนในภาคเหนือ แต่กำลังกลายเป็นวิกฤตข้ามพรมแดนที่เกี่ยวพันกับภูมิรัฐศาสตร์ระดับภูมิภาค ทั้งไทย เมียนมา และจีน ท่ามกลางคำถามจากภาควิชาการและภาคประชาชนว่า รัฐบาลไทยกำลังจัดการกับปัญหานี้อย่างมีประสิทธิภาพเพียงพอหรือไม่ ภายใต้สถานการณ์อันเร่งด่วนนี้ สืบสกุล กิจนุกร อาจารย์ประจำสำนักวิชานวัตกรรมสังคม สาขาการพัฒนาระหว่างประเทศ มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง ได้สัมภาษณ์กับทาง Lanner แสดงความห่วงกังวลต่อวิกฤตสารปนเปื้อนในลุ่มน้ำกกและแม่น้ำสาย วิกฤตสิ่งแวดล้อมข้ามพรมแดนที่กำลังลุกลามอยู่ในปัจจุบัน...

เมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม 2568 เวลา 08.00 น. มูลนิธิสยามเชียงราย จุดริมกก รับแจ้งเหตุชาวบ้านเมืองงิม หมู่ 4 ตำบลริมกก อำเภอเมืองเชียงราย เกิดอาการปวดแสบตาและตาบวมหลังลงคลองผันน้ำจากแม่น้ำกกเพื่อหาของที่ตกหล่นในน้ำ โดยคลองดังกล่าวเป็นคลองส่งน้ำจากโครงการฝายชลประทานเชียงราย ใช้สำหรับอุปโภคบริโภคและการเกษตรของชุมชน ทั้งนี้...

สถานการณ์สิ่งแวดล้อมในพื้นที่ชายแดนไทย-เมียนมาด้านเหนือเข้าสู่ภาวะเฝ้าระวังขั้นสูง หลังตรวจพบสารหนูปนเปื้อนในลำน้ำสาย แม่น้ำรวก และแม่น้ำโขง เกินค่ามาตรฐานในหลายจุด โดยบางจุดพบสูงถึง 19 เท่า ขณะเดียวกันภาครัฐทั้งในระดับจังหวัด หน่วยงานวิชาการ และรัฐบาลกลางต่างเร่งลงพื้นที่ เก็บตัวอย่าง และจัดทำมาตรการตอบสนองอย่างเร่งด่วน นักวิจัยพบสารหนูเกินมาตรฐานใน 8 จาก 9 จุด เมื่อวันที่...

22 เมษายน 2568 เครือข่ายประชาชนลุ่มน้ำกก-อิง-โขง ร่วมกับนักวิชาการและชาวบ้านผู้ได้รับผลกระทบจากสารหนูปนเปื้อนในแม่น้ำกก จัดเวทีพูดคุยและยื่นข้อเสนอ 7 ข้อถึงรัฐบาล ที่ห้องประชุมสายน้ำกก ศูนย์การเรียนรู้และฝึกอบรม CCF ตำบลริมกก อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย เรียกร้องให้เร่งจัดตั้งคณะทำงานร่วมภาครัฐ-ประชาชน แก้ปัญหามลพิษข้ามพรมแดนจากการทำเหมืองแร่ในรัฐฉาน ประเทศเมียนมา...

มีนาคมถึงเมษายน 2568 สถานการณ์สิ่งแวดล้อมในภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย โดยเฉพาะในพื้นที่อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ และอำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย ได้รับความสนใจจากประชาชนและหน่วยงานรัฐเป็นจำนวนมาก จากสถานการณ์ที่ชาวแม่อายส่งเสียงให้ภาครัฐเร่งตรวจสอบและแก้ไขปัญหามลพิษในแม่น้ำกกอย่างจริงจัง จนกระทั้งเมื่อวันที่ 4 เมษายน 2568 สำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 ได้ออกประกาศแจ้งเตือนประชาชนในพื้นที่อำเภอแม่อายให้หลีกเลี่ยงการลงเล่นน้ำและการใช้น้ำจากแม่น้ำกก หลังพบว่าสีของแม่น้ำเปลี่ยนแปลงอย่างผิดปกติและมีรายงานความกังวลจากชาวบ้านเกี่ยวกับการใช้แม่น้ำเพื่ออุปโภคบริโภค จากการตรวจวิเคราะห์น้ำผิวดินเมื่อวันที่ 19...