10 ปีไม่เป็นผล ‘กลุ่มรักษ์บ้านแหง’ ต้องสู้ต่อ หลังศาลปกครองสูงสุด ‘ยกย้อน’ คำพิพากษาศาลปกครองชั้นต้น กรณีชาวบ้าน 386 คน ยื่นฟ้องเพิกถอนประทานบัตรเหมืองแร่ลิกไนต์

27 พฤศจิกายน 2568 ศาลปกครองเชียงใหม่ อ่านผลคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุด กรณีชาวบ้านในพื้นที่ตำบลบ้านแหง อำเภองาว จังหวัดลำปาง หรือ ‘กลุ่มรักษ์บ้านแหง’ จำนวน 386 คน ร่วมกันยื่นฟ้อง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม และพวก โดยขอให้ศาลมีคำสั่งเพิกถอนประทานบัตรเหมืองแร่ ซึ่งกินระยะเวลากว่า 10 ปี นับตั้งแต่มีการยื่นฟ้องคดี

เวลา 10.00 น. ชาวบ้าน ‘กลุ่มรักษ์บ้านแหง’ ราว 50 คน เข้ารับฟังผลคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุด ณ ศาลปกครองเชียงใหม่ ภายหลังที่มีการยื่นฟ้องรัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม, กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่, อุตสาหกรรมจังหวัดลำปาง, กำนันตำบลบ้านแหง, คณะกรรมการผู้ชำนาญการในคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติด้านเหมืองแร่ และอุตสาหกรรมถลุง หรือแต่งแร่, สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านแหง ต่อศาลปกครองเชียงใหม่ เมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2558

ในการยื่นฟ้องเมื่อครั้งดังกล่าว กลุ่มรักษ์บ้านแหง ขอให้ศาลมีคำสั่งเพิกถอนประทานบัตรเหมืองแร่, รายงานการไต่สวนประกอบคำขอประทานบัตร, รายงานการทำประชาคม และรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) โครงการเหมืองแร่ถ่านหินลิกไนต์ของบริษัทเขียวเหลือง จำกัด ในพื้นที่ตำบลบ้านแหง อำเภองาว จังหวัดลำปาง ด้วยเหตุที่กระบวนการขอประทานบัตรและกระบวนการต่าง ๆ ไม่ชอบด้วยกฎหมายและขาดการมีส่วนร่วมของประชาชนผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในพื้นที่

ทั้งนี้ เมื่อวันที่ 22 เมษายน 2563 ศาลปกครองชั้นต้นได้พิพากษา ให้เพิกถอนประทานบัตรเหมืองแร่ลิกไนต์ในพื้นที่ดังกล่าว

อย่างไรก็ตาม ความคืบหน้าล่าสุด ภายหลังการอ่านผลคำพิพากษาวันที่ 27 พฤศจิกายน 2568 ศาลปกครองสูงสุดมีคำสั่งพิพากษายกคำพิพากษาของศาลปกครองชั้นต้น และส่งสำนวนคดีคืนไปยังศาลปกครองชั้นต้น เพื่อให้ศาลปกครองชั้นต้นดำเนินกระบวนพิจารณาให้ถูกต้อง และมีคำพิพากษาใหม่ตามรูปคดีต่อไป

เฉลิมศรี ประเสริฐศรี ทนายความจากมูลนิธิศูนย์ข้อมูลชุมชน อธิบายเพิ่มเติมว่าการพิพากษาในครั้งนี้ ศาลสูงสุดมองว่าศาลชั้นต้นแสวงหาข้อเท็จจริงไม่เพียงพอ จึงมีคำสั่ง ‘ยกย้อน’ ให้ศาลชั้นต้นพิจารณาพิพากษาคดีหรือมีคำสั่งใหม่ ซึ่งหมายถึงการดำเนินการไม่ถูกต้อง ทำให้ต้องส่งสำนวนกลับไปพิจารณาใหม่

ด้าน แววรินทร์ บัวเงิน สมาชิกกลุ่มรักษ์บ้านแหง เผยว่า ‘เหมืองแร่เข้ามาเปลี่ยนวิถีชีวิต’ และมีความกังวลกับการพิจารณาคดีครั้งหน้า ในแง่ที่กระบวนการพิจารณาคดีอาจยึดผลอิงกับกฎหมายใหม่ เนื่องจากฟ้องคดีเป็นระยะเวลามาแล้วเกือบ 15 ปี

ชุติมา ชื่นหัวใจ ตัวแทน ‘กลุ่มรักษ์บ้านแหง’ เผยความรู้สึกว่า ก่อนการอ่านคำพิพากษาในวันนี้ ตนรู้สึกดีใจและมีหวัง เนื่องจากสถานการณ์การต่อสู้คัดค้านการทำเหมืองที่ผ่านมา เริ่มดูเหมือนจะคลี่คลายและไม่ตึงเครียดเหมือนเก่า ทว่าเมื่อคำติดสินของศาลปกครองสูงสุดปรากฏในลักษณะดังกล่าว ตนจึงต้องกลับมาฮึดสู้อีกครั้ง

นอกจากนี้ ชุติมา ยังเผยอีกว่า ตนมีความกังวลเรื่องเหมืองแร่ในพื้นที่เพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะเมื่อได้รับทราบถึงกรณีที่รัฐบาลได้ร่วมลงนาม MOU แร่ยุทธศาสตร์ ร่วมกับสหรัฐฯ

“กลับไปบ้านแหงก็ต้องประชุมกันอีกรอบ เอาข้อมูลวันนี้ไปขยายให้พี่น้องในพื้นที่ฟังว่าต้องทำยังไงต่อ ส่วนตัวกังวลตั้งแต่วันที่ได้รับข่าวจากทนายว่าจะต้องมาฟังคำพิพากษา ยิ่งพอรู้ว่ารัฐบาลอนุทินไปลงนามใน MOU กับทรัมป์ปุ๊บ เรื่องเหมืองมันขยับทันทีเลย เราก็ต้องเตรียมตัวให้พร้อมสู้เพื่อวิถีชีวิตและอนาคตของคนบ้านแหง”