เรื่อง: ปองภพ ดั่นสมานฉันท์ชัย

Summary 

• แต่เดิมแล้ว งบประมาณก้อนนี้ถูกจัดเตรียมไว้สำหรับนโยบายเงินดิจิทัล 10,000 บาทของรัฐบาล แต่โครงการดังกล่าวต้องถูกยกเลิกไป คณะรัฐมนตรีจึงได้มีมติเมื่อปลายเดือนตุลาคม 2568 ให้หน่วยงานราชการทุกระดับสามารถยื่นข้อเสนอโครงการเพื่อของบประมาณกระตุ้นเศรษฐกิจภายใต้กรอบวงเงิน 157,000 ล้านบาทได้  
• งบประมาณกระตุ้นเศรษฐกิจใน 17 จังหวัดภาคเหนือ รวมแล้วทั้งหมด 18,590,044,900 บาท ซึ่งคิดเป็น 16.11% ของงบประมาณทั้งหมด  
• จังหวัดเชียงใหม่ได้รับการจัดสรรงบประมาณสูงสุดที่ 6.2 พันล้านบาท ส่วนจังหวัดลำพูนได้รับงบประมาณน้อยที่สุดที่ 497 ล้านบาท  
• กระทรวงคมนาคมได้รับการจัดสรรงบประมาณสูงสุดในภาคเหนือ โดยได้ไปกว่า 10,423 ล้านบาท ซึ่งมากกว่ากระทรวงเกษตรและสหกรณ์ซึ่งอยู่ในอันดับสองมากกว่าสองเท่า  
• โครงการที่ได้รับงบประมาณสูงสุด 10 อันดับแรกของกระทรวงคมนาคมในภาคเหนือล้วนเป็นโครงการ “ปรับปรุงถนน”  
• ธนาคารแห่งประเทศไทยตั้งข้อสังเกตว่า แม้การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานของรัฐบาลจะเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว แต่ก็ไม่ได้ส่งผลให้เกิดการลงทุนใหม่จากภาคเอกชนอย่างมีนัยสำคัญ  

“โครงการกระตุ้นเศรษฐกิจปี 2568 วงเงิน 115,000 ล้านบาท คาดกระตุ้นเศรษฐกิจได้ 0.4% เพิ่มการจ้างงาน 7.4 ล้านคน พบว่า 73% ของเม็ดเงินไปลงทุนในโครงสร้างพื้นฐาน ส่วนที่เหลือไปช่วยผลกระทบภาคการส่งออก เพิ่มผลิตภาพ และดิจิทัล ไปจนถึงภาคการท่องเที่ยว” 

ข้อความข้างต้นคือการสรุปเนื้อหาของงบประมาณการกระตุ้นเศรษฐกิจ ประจำปีงบประมาณ 2568 ซึ่งเดิมเป็นงบประมาณที่รัฐบาลกันเอาไว้เพื่อดำเนินนโยบายกระตุ้นเศรษฐกิจผ่านโครงการเงินดิจิตอล 1 หมื่นบาท แต่แล้วด้วยเงื่อนไขด้านความตึงเครียดทางการคลังของรัฐบาล และความขัดแย้งภายในพรรคร่วมรัฐบาล ร่วมกับเงื่อนไขอื่น ๆ ส่งผลให้นโยบายดังกล่าวเป็นอันต้องล่มปากอ่าวไป 

รัฐบาลจึงได้ประกาศให้หน่วยงานราชการทุกระดับสามารถยื่นขอจัดสรรงบประมาณกระตุ้นเศรษฐกิจ ภายใต้กรอบวงเงิน 157,000 ล้านบาท เปิดทางให้โครงการที่เคยถูกเก็บไว้ในลิ้นชัก ได้รับการปัดฝุ่นขึ้นมาเสนอของบประมาณต่อรัฐบาล   

กระทั่ง รองนายกรัฐมนตรี (พิชัย ชุณหวชิร) ได้เสนอโครงการกระตุ้นเศรษฐกิจตามแผนการขับเคลื่อนเศรษฐกิจต่อคณะรัฐมนตรี และได้รับความเห็นชอบ เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2568 โดยมีโครงการผ่านการพิจารณาวงเงินทั้งสิ้น 115,375 ล้านบาท 

รายงานชิ้นนี้จึงจะพาทุกคนไปสำรวจงบประมาณกระตุ้นเศรษฐกิจก้อนนี้ ว่าบรรจุ “โครงการกระตุ้นเศรษฐกิจ” ประเภทใดเอาไว้บ้าง หน่วยงานใดและโครงการใดได้รับการจัดสรรงบประมาณสูงสุด ไปจนถึงชวนทุกคนตั้งคำถามว่า งบประมาณก้อนนี้จะสามารถนำไปสู่การกระตุ้นเศรษฐกิจได้จริงหรือไม่?      

กระตุ้นเศรษฐกิจ แต่ ‘คมนาคม’ ได้มากสุด

หลังการนโยบายกระตุ้นเศรษฐกิจของพรรคเพื่อไทย หรือ เงินหมื่นดิจิตอล มีเหตุให้ล่มปากอ่าว ทำให้เมื่อสิ้นเดือนตุลาคม 2567 คณะรัฐมนตรีมีมติให้กระทรวงต่าง ๆ เสนอโครงการกระตุ้นเศรษฐกิจภายใต้งบประมาณกลางปี 2568 ภายใต้กรอบวงเงิน 157,000 ล้านบาท ที่แรกเริ่มเตรียมไว้เป็นเงินสำหรับโครงการเงินหมื่นดิจิตอล   

จากข้อมูลของ Rocket Media Lab ที่คำนวนรายการกระตุ้นเศรษฐกิจตามแผนการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ หรืองบประมาณกระตุ้นเศรษฐกิจปีงบประมาณ 2568 สามารถย่อยออกมาเป็นงบประมาณใน 17 จังหวัดภาคเหนือที่ได้รับจัดสรรงบประมาณทั้งสิ้น 18,590,044,900 บาท คิดเป็นสัดส่วนประมาณร้อยละ 16.11%  ของงบประมาณทั้งหมด (115,375,271,500 บาท) โดยจังหวัดที่ได้รับการจัดสรรงบประมาณสูงสุด คือ จังหวัดเชียงใหม่ ได้รับจัดสรรงบประมาณกว่า 6.2 พันล้านบาท และจังหวัดที่ได้รับงบประมาณน้อยที่สุด คือ จังหวัดลำพูน ที่ 497 ล้านบาท โดยแบ่งได้ดังนี้

ในการกระตุ้นเศรษฐกิจงบประมาณปี 2568 จะจัดสรรผ่านทางกระทรวงต่างๆ ลงสู่ท้องถิ่นแต่ละจังหวัด โดยไม่ผ่านการมีส่วนร่วมขององค์การปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) โดยกระทรวงที่ได้รับการจัดสรรงบประมาณกระตุ้นเศรษฐกิจสูงสุดในภาคเหนือ คือ กระทรวงคมนาคม ที่ได้รับงบประมาณกว่า 10,423 ล้านบาท สูงกว่ากระทรวงเกษตรฯ ที่ได้รับงบประมาณเป็นอันดับที่สอง มากกว่า 2 เท่าตัว ขณะที่กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬาได้รับการจัดสรรงบประมาณเป็นอันดับสุดท้าย โดยได้รับงบฯ เพียง 13.5 ล้านบาท 

แม้จะเป็นโครงการกระตุ้นเศรษฐกิจ แต่งบประมาณกว่า 1 หมื่นล้านบาทกลับถูกจัดสรรให้กับกระทรวงคมนาคม หน่วยงานผู้ทำหน้าที่บริหารจัดการโครงสร้างพื้นฐานด้านการเดินทาง ซึ่งเป็นการลงทุนที่หวังผลระยะยาวและเป็นประโยชน์สาธารณะมากกว่า “การกระตุ้นเศรษฐกิจ” ในระยะสั้น เพื่อหวังการฟื้นตัวทางเศรษฐกิจในระยะยาว ดังที่พรรคเพื่อไทยเคยประกาศว่าเป็น “พายุหมุนทางเศรษฐกิจ” โดยหากแบ่งรายจังหวัดตามกระทรวงจะแบ่งได้ดังนี้

กระตุ้นแบบเดิม ๆ แต่หวังผลลัพธ์ใหม่? 

เราจะเห็นได้ว่ากระทรวงคมนาคมเป็นกระทรวงที่ได้รับงบประมาณที่ได้ชื่อว่า “กระตุ้นเศรษฐกิจ” มากที่สุดเป็นอันดับ 1 ในทุกจังหวัด โดยสามารถจำแนกโครงการ 10 อันดับแรกของกระทรวงคมนาคมที่ได้รับจัดสรรลงในพื้นที่ภาคเหนือ ได้ดังนี้ 

ดังที่เห็นจาก 10 อันดับโครงการที่ได้รับงบประมาณสูงสุดของกระทรวงคมนาคมต่างเป็นโครงการ “ปรับปรุงถนน” ทั้งสิ้น ยิ่งตอกย้ำให้เห็นว่างบประมาณกระตุ้นเศรษฐกิจครั้งนี้ ห่างจากเป้าหมายของมันไปไกล  

หากกล่าวด้วยความเห็นใจที่มีต่อรัฐบาล เหตุที่งบประมาณก้อนนี้ไม่สามารถตอบโจทย์การกระตุ้นเศรษฐกิจได้ เป็นผลจากการไม่สามารถผลักดันนโยบายของพรรคแกนนำรัฐบาลให้เป็นจริงได้ 

งบประมาณที่เตรียมจัดสรรสำหรับนโยบายดังกล่าวจึงต้องนำออกมาเบิกจ่าย ประกอบกับกรอบเวลาที่บีบคั้น จึงนำไปสู่การที่รัฐบาลต้องประกาศให้กระทรวงต่าง ๆ สามารถส่งโครงการที่เคยไว้ในลิ้นชัก เสนอมาให้รัฐบาลพิจารณาได้ 

ท้ายที่สุด โครงสร้างการจัดสรรงบประเมินของไทย ซึ่งเดิมทีคุ้นเคยกับการอัดฉีดงบประมาณก้อนโตให้กับกระทรวงเจ้าพ่อโครงการอย่าง กระทรวงคมนาคม อยู่แล้ว จึงนำไปสู่การจัดสรรงบประมาณในรูปแบบที่ “คุ้นเคย” ด้วยการอัดฉีดงบประมาณเข้าไป “ที่เดิม”  

โครงสร้างการจัดสรรงบประมาณที่ถ่ายเทเม็ดเงินลงทุนจำนวนมากลงไปที่ถนนเช่นที่เกิดขึ้นกับงบกระตุ้นเศรษฐกิจ 2569 ดำเนินมาต่อเนื่องไม่น้อยกว่า 20 ปี ธนาคารแห่งประเทศไทย วิเคราะห์ประสิทธิภาพของการลงทุนโครงสร้างพื้นฐานอย่างถนนในฐานะเครื่องมือกระตุ้นเศรษฐกิจเผยให้เห็นข้อจำกัดที่สำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในมิติของการสร้างการเติบโตอย่างยั่งยืนในระยะยาว  

ธนาคารแห่งประเทศไทย ได้ตั้งข้อสังเกตที่สำคัญว่า แม้เม็ดเงินลงทุนภาครัฐจะมีการขยายตัวอย่างรวดเร็ว บางปีอาจเพิ่มสูงขึ้นถึงร้อยละ 20 ทว่า การลงทุนดังกล่าวกลับไม่ส่งผลให้เกิดการลงทุนใหม่ ๆ จากภาคเอกชนเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ    

ปรากฏการณ์เช่นนี้เกิดจากการที่กว่า 2 ใน 3 ของเม็ดเงินจากมาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจถูกจัดสรรให้กับโครงการที่มีลักษณะเป็นการ “ซ่อมสร้าง” เป็นส่วนใหญ่ อาทิ การซ่อมสร้างถนนทางหลวง โครงการชลประทาน และอาคารสำนักงาน  

โครงการประเภทนี้ แม้จะมีความจำเป็นในการบำรุงรักษาโครงสร้างพื้นฐานที่มีอยู่ แต่โดยพื้นฐานแล้วไม่ได้มีศักยภาพในการสร้างโอกาสทางธุรกิจใหม่ๆ หรือดึงดูดการลงทุนเพิ่มเติมจากภาคเอกชนในลักษณะที่ก่อให้เกิดการต่อยอดทางเศรษฐกิจอย่างแท้จริง   

งบประมาณที่ใช้ไปกับการซ่อมแซมและปรับปรุงสิ่งที่เคยมีอยู่แล้วบ่อยครั้ง อาจบ่งชี้ถึงปัญหาด้านคุณภาพของการก่อสร้างในอดีต หรือการขาดการบำรุงรักษาที่เหมาะสม ซึ่งทำให้งบประมาณจำนวนมากถูกใช้ไปเพื่อแก้ไขปัญหาเดิมซ้ำ ๆ แทนที่จะเป็นการลงทุนที่สร้างมูลค่าเพิ่ม   

ในขณะเดียวกัน โครงการโครงสร้างพื้นฐานด้านคมนาคมขนส่งขนาดใหญ่ที่คาดว่าจะกระตุ้นให้เกิดการลงทุนใหม่จากภาคเอกชนนั้น ยังคงอยู่ในระยะเริ่มต้นของการก่อสร้าง ซึ่งหมายความว่าผลประโยชน์จากการลงทุนเหล่านี้ยังไม่สามารถเกิดขึ้นได้อย่างเต็มที่ในระยะเวลาอันใกล้ได้เลย   

การที่งบประมาณส่วนใหญ่เป็น “ซ่อมสร้าง” ชี้ให้เห็นถึงการจัดสรรทรัพยากรที่อาจไม่สอดคล้องกับเป้าหมายการกระตุ้นการลงทุนระยะยาว งบประมาณที่ใช้ไปกับการซ่อมแซมซ้ำๆ อาจเป็นสัญญาณของปัญหาคุณภาพงานหรือการขาดการบำรุงรักษาในอดีต ซึ่งเป็นการลงทุนที่ไม่ได้สร้างมูลค่าเพิ่มแต่อย่างใด 

สถานการณ์เศรษฐกิจและการคลังของประเทศไทยในปัจจุบัน เป็นเครื่องยืนยันที่ชัดเจนแล้วว่า การพัฒนาที่เอาถนนเป็นแกนนำ มิอาจนำมาซึ่งความรุ่มรวยทางเศรษฐกิจสู่ท้องถิ่นแต่อย่างใด อย่างไรก็ดี โครงสร้างทางงบประมาณเดิมเช่นนี้ กลับเป็นมรดกส่งต่อไปที่งบประมาณกระตุ้นเศรษฐกิจ 2568 อย่างเห็นได้ชัด  

รายการอ้างอิง 

• Rocket Media Lab. (23 มิถุนายน 2568). งบกระตุ้นเศรษฐกิจ 1.15 แสนล้าน ถูกนำไปใช้เรื่องอะไร ผ่านหน่วยงานไหนบ้าง. Rocket Media Lab. https://rocketmedialab.co/economic-stimulus-budget/  
• Rocket Media Lab. (23 มิถุนายน 2568). งบกระตุ้นเศรษฐกิจ 2568 [ข้อมูลดิบ]. Rocket Media Lab. https://rocketmedialab.co/database-economic-stimulus-budget/  
• วาราดา ทองจำนงค์ และ ปิติพัฒน์ ชูปลื้ม. (24 มิถุนายน 2568). สรุปโครงการกระตุ้นเศรษฐกิจปี 2568 วงเงิน 1.15 แสนล้านบาท คาดกระตุ้น GDP ได้ 0.4% เพิ่มการจ้างงาน 7.4 ล้านคน. The Standard. https://thestandard.co/thailands-2025-economic-stimulus-package/  
• สถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบก. (6 มิถุนายน 2568). “มหาดไทย”​ เปิดไทม์ไลน์ ขอรับการจัดสรรงบกระตุ้นเศรษฐกิจ 1.57 แสนล้านบาท​. https://www.thaitv5hd.com/web/content.php?id=50957  
• สภาองค์กรของผู้บริโภค. (1 กรกฎาคม 2568). เจาะงบ กระตุ้นเศรษฐกิจ 1.5 แสนล้าน สภาผู้บริโภคขอระบบขนส่งฯ ที่เป็นธรรม. สถาองค์กรของผู้บริโภค. https://www.tcc.or.th/01072568_economic-stimulus_article/  
• เศรษฐพุฒิ สุทธิวาทนฤพุฒิ, กฤษฏิ์ ศรีปราชญ์, จารีย์ ปิ่นทอง, ศิริกัญญา ตันสกลุ, รจุา อดิศรกาญจน์, แพรวไพลิน วงษ์สินธุวิเศษ และพิมพ์อร วัชรประภาพงศ์. (2560). การลงทุนเอกชนของไทย (1/3) : 8 ข้อเท็จจริงการลงทุนไทย. ธนาคารแห่งประเทศไทย. https://www.bot.or.th/content/dam/bot/documents/th/research-and-publications/research/discussion-paper-and-policy-paper/6NetForeignDirectInvestment.pdf  

ปองภพ ดั่นสมานฉันท์ชัย

เกิดและโตในภาคเหนือตอนล่าง เรียนตรีจิตวิทยา กำลังเรียนโทสังคมศาสตร์ สนใจอ่านสังคมจากการมองประเด็นเล็ก ๆ

• ปองภพ ดั่นสมานฉันท์ชัย

  #molongui-disabled-link

  

  05/06/2025

  Local Watch: เลือกตั้งนายกเล็ก ใครเป็นใคร ใครจะโดน ใครจะร่วง 5 สนามเทศบาลนครภาคเหนือ
• ปองภพ ดั่นสมานฉันท์ชัย

  #molongui-disabled-link

  

  04/29/2025

  เลือกตั้งเทศบาล 68 : เมื่อท้องถิ่นยังไร้อำนาจทางการเงิน ส่องงบประมาณเทศบาล 17 จังหวัดภาคเหนือ บทสะท้อน 28 ปีหลังรัฐธรรมนูญ 40 ที่ยังไปไม่ถึง
• ปองภพ ดั่นสมานฉันท์ชัย

  #molongui-disabled-link

  

  02/26/2025

  เปิดผลการเลือกตั้ง ส.อบจ. 17 จังหวัดภาคเหนือ แน่ใจหรือว่าพรรคการเมืองคุมท้องถิ่นได้?
• ปองภพ ดั่นสมานฉันท์ชัย

  #molongui-disabled-link

  

  01/16/2025

  เศรษฐกิจเพชรบูรณ์เมื่อทริปน้ำไม่อาบมาเยือน  ‘หน่วยงานท้องถิ่น’ อยู่ตรงไหนในทริปนี้?