กองบรรณาธิการ

เรื่อง: ชัยพงษ์  สำเนียง ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร (1) ความเป็นไทยเป็นสิ่งที่เราคิดว่ามีความแก่นแท้คงที่ไม่เปลี่ยนแปลง มีความเป็นมายาวนานซึ่งกลับไม่ใช่อย่างนั้นเลยเพราะความเป็นไทยเป็นสิ่งที่มีความลื่นไหล และเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดๆ ความเป็นไทยไม่ได้ฝังอยู่ในเลือดเนื้อ แต่เป็นสิ่งที่ถูกประกอบสร้างขึ้นมาเป็นสิ่งประดิษฐิ์ของยุคสมัย โดยวัฒนธรรมไทยก็เป็นสิ่งที่มีความผสมผสานเจือปนกับวัฒนธรรมอื่นๆ อย่างเช่นเรื่องของตัวอักษรในจารึกหลักแรกในช่วงพ่อขุนรามคำแหง ที่มักใช้กล่าวอ้างว่าเป็นจารึกต้นกำเนิดภาษาไทย ก็ไม่มีความเป็นไทยทั้งหมดโดยจะพบว่ามีการประยุกต์อักษรขอม-มอญมาใช้ร่วมด้วย นอกจากนี้เราจะพบว่าภาษาไทยก็ยังถูกจัดไว้ในกลุ่มภาษาไท-กะได ที่สะท้อนถึงการเชื่อมกับคนกลุ่มอื่นๆ ก่อนจะถูกดึงออกมาเป็นอีกกลุ่มภาษาหนึ่ง หรือทฤษฎีที่บอกว่าคนไทยมาจากไหน อย่างเช่นทฤษฎีที่บอกเคลื่อนย้ายมาจากทางใต้ของจีนในแถบมณฑลกวางสี  ทฤษฎีที่บอกว่าคนไทยอยู่ในแถบสุวรรณภูมิมาแต่เดิม หรือแม้แต่คนไทยมาจากเทือกเขาอัลไตต่างก็ทำให้ถึงการกระจาย และสัมพันธ์กับคนกลุ่มต่างๆ ซึ่งเกี่ยวกับความเป็นไท(ไทย)ที่มีการศึกษามาอยู่เรื่อยๆ จนถึงปัจจุบัน ตั้งอยู่บนคำถาม 2...

จากกรณีที่บริษัทเอกชนแห่งหนึ่งได้ยื่นคำขอประทานบัตรทำเหมืองแร่เหล็กครอบคลุมพื้นที่กว่า 221 ไร่ในเขตเขาปูน เขาใหญ่ จังหวัดนครสวรรค์ พื้นที่เขาหินปูนอันอุดมสมบูรณ์ที่เปรียบเสมือนแหล่งต้นน้ำ แหล่งอาศัยของสัตว์ป่า และพืชพรรณหลากชนิด อีกทั้งยังเป็นภูเขาศักดิ์สิทธิ์ที่ฝังรากอยู่ในวิถีชีวิต ความเชื่อ และจิตวิญญาณของชุมชนมาอย่างยาวนาน ประชาชนในพื้นที่จึงออกมาร่วมปกป้องทรัพยากรและคัดค้านกระบวนการขอประทานบัตรเหมืองแร่เหล็กในพื้นที่  เมื่อวันที่ 11 มิถุนายน 2568 ‘กลุ่มคนรักษ์เขาปูน–เขาใหญ่’ ร่วมกับ ‘เครือข่ายชุมชนปกป้องทรัพยากรนครสวรรค์’ และภาคประชาชน จัดกิจกรรม ‘เวทีชาวบ้านปกป้องสิทธิชุมชน คัดค้านเหมืองแร่’ ณ ศาลาวัดเขาปูน...

ผลงานชิ้นนี้อยู่ภายใต้ซีรีส์คอนเทนต์ ‘พลังงาน / คน / ภาคเหนือ’ จากความร่วมมือระหว่าง Lanner และ JET in Thailand ปฏิเสธไม่ได้ว่าโลกใบนี้หมุนด้วยพลังงาน ทุกสายไฟที่พาดผ่านยอดเสา ทุกวินาทีที่หลอดไฟสว่างสว่างไสวยามค่ำคืน ล้วนเป็นผลลัพธ์ของระบบไฟฟ้าที่ซับซ้อน และเต็มไปด้วยบทบาทสำคัญต่อวิถีชีวิตของผู้คน ‘ไฟฟ้า’ จึงกลายเป็นปัจจัยพื้นฐานที่หล่อเลี้ยงชีวิตในทุกมิติ ตั้งแต่ครัวเรือนเล็กๆ ไปจนถึงกลไกขับเคลื่อนของภาคธุรกิจ ภาครัฐ และภาคอุตสาหกรรม ทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับประเทศ และไม่ผิดนักถ้าจะบอกว่าไม่มีไฟฟ้าอาจจะไม่มีชีวิต แต่ทว่าเบื้องหลังของไฟฟ้าที่คอยหล่อเลี้ยงหน่วยต่างๆ...

จากกรณีชาวบ้านในพื้นที่ตำบลแม่อิงและตำบลห้วยแก้ว อำเภอภูกามยาว จังหวัดพะเยา แจ้งเหตุผ่านสื่อพะเยาทีวี เมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 2568 ว่าพบการเผาและฝังกลบซากหมูจำนวนมากในฟาร์มแห่งหนึ่งใกล้พระธาตุภูขวาง บริเวณระหว่างบ้านสันต้นผึ้งและบ้านม่วงคำ ส่งกลิ่นเหม็นกระจายทั่วชุมชน สร้างความตื่นตระหนกและกังวลในหมู่ชาวบ้านว่าจะเป็นโรคระบาด โดยเวลา 13.30 น. ในวันเดียวกัน ปศุสัตว์จังหวัดพะเยาพร้อมเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องลงตรวจสอบฟาร์มหมูดังกล่าว พบว่าสาเหตุที่มีหมูตาย 70 ตัวในช่วง 20 วัน มาจากระบบไฟฟ้าไม่เสถียรส่งผลให้ระบบระบายอากาศขัดข้อง เนื่องจากซากหมูที่ตายนั้นมีจำนวนมากเกินกว่าความสามารถของบ่อฝังซากภายในฟาร์ม คนงานจึงได้นำไปเผาที่บริเวณท้ายฟาร์มใกล้สระน้ำ...

13 มิถุนายน 2568 สมาคมแม่น้ำเพื่อชีวิตออกแถลงการณ์คัดค้านแนวทางการสร้างฝายดักสารพิษในแม่น้ำกกที่รัฐบาลกำลังเดินหน้า โดยย้ำว่าเป็นการ “แก้ปัญหาปลายเหตุ” ที่เสี่ยงกระทบระบบนิเวศและใช้งบประมาณมหาศาลโดยไม่จัดการกับต้นตอปัญหาที่แท้จริง ซึ่งคือกิจกรรมเหมืองต้นน้ำในรัฐฉาน ประเทศเมียนมา ที่ดำเนินการโดยกลุ่มทุนจีน จากการลงพื้นที่ของสมาคมฯ ตั้งแต่ต้นน้ำในตำบลท่าตอน อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ จนถึงบ้านสบกก อำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย พบว่าชาวบ้านในลุ่มน้ำกกแสดงความกังวลต่อโครงการฝายดักตะกอน โดยมองว่าอาจช่วยลดสารพิษได้เพียงระยะสั้น แต่ไม่สามารถหยุดการปล่อยสารพิษจากเหมืองได้จริง ทั้งยังซ้ำเติมปัญหาสิ่งแวดล้อมจากการเปลี่ยนแปลงระบบไหลของแม่น้ำและผลกระทบต่อพันธุ์ปลาในฤดูวางไข่ สมเกียรติ เขื่อนเชียงสา นายกสมาคมฯ ระบุว่า การสร้างฝายเพื่อดักสารพิษไม่ควรเป็นทางเลือกแรกของรัฐ...