กองบรรณาธิการ

แม่น้ำกกจากต้นน้ำถึงปลายน้ำถือว่าเป็นเส้นทางที่มีความสำคัญทางด้านทรัพยากร และชีวิตของผู้คนที่อยู่ริมฝั่งน้ำ แม่น้ำกกมีความยาวราว 285 กิโลเมตร เริ่มต้นจากเมืองท่าขี้เหล็กในรัฐฉาน ประเทศเมียนมา ไหลรวมกับแม่น้ำตันและลำน้ำสายย่อยอย่างน้ำหอม ก่อนทะลักเข้าสู่ไทยที่ตำบลท่าตอน อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ ผ่านหลายอำเภอในจังหวัดเชียงราย และไปสิ้นสุดที่จุดบรรจบกับแม่น้ำโขงที่อำเภอเชียงแสน สายน้ำนี้กำลังเผชิญภาวะวิกฤตจากสารปนเปื้อนในพื้นที่ต้นน้ำในรัฐฉานซึ่งส่งผลกระทบกับผู้คน วิถีชีวิตและสิ่งแวดล้อมอย่างไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ จุดเริ่มต้นของประเด็นนี้เกิดขึ้นในวันที่ 14 มีนาคม 2568 หลังจากชาวบ้านตำบลท่าตอน อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ กว่า 700 คน...

เมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม 2568 ตัวแทนชุมชนปกาเกอะญอจากบ้านป่ากล้วย บ้านห้วยเสือ บ้านห้วยม่วง และบ้านห้วยงู ต.แม่เหาะ อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน ร่วมกับสหพันธ์เกษตรกรภาคเหนือ มูลนิธิพัฒนาภาคเหนือ เครือข่ายกะเหรี่ยงเพื่อสิทธิมนุษยชน และศูนย์พิทักษ์และฟื้นฟูสิทธิชุมชนท้องถิ่น จัดเวทีสาธารณะนำเสนอข้อมูลการจัดการทรัพยากรชุมชน ณ คริสตจักรบ้านป่ากล้วย เพื่อเรียกร้องให้กันพื้นที่ชุมชนออกจากการเตรียมประกาศเขตอุทยานแห่งชาติแม่สะเรียง เวทีดังกล่าวนับเป็นครั้งแรกที่อุทยานแห่งชาติแม่สะเรียง (เตรียมการ) ได้รับฟังข้อคิดเห็นจากชุมชนอย่างเป็นทางการ โดยมีนายมิตร อุตมะ ผู้อำนวยการส่วนอนุรักษ์และป้องกันทรัพยากร...

ภายหลังการรัฐประหารในเมียนมาเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2564 อุตสาหกรรมทรัพยากรไม่ว่าจะเป็นน้ำมัน ก๊าซธรรมชาติ แร่หายาก หรือไม้สัก ไม่ได้หยุดนิ่งตามความวุ่นวายทางการเมือง แต่กลายเป็นรายได้หลักที่หล่อเลี้ยงอำนาจของรัฐบาลทหาร และในอีกด้านหนึ่งก็เป็นแหล่งทุนให้กับกลุ่มกองกำลังที่อำนาจรัฐบาลเมียนมาเข้าไม่ถึง รายงาน "Break the Ground" โดย Natural Resource Justice – Myanmar ได้ถอดภาพรวมของอุตสาหกรรมเหล่านี้อย่างละเอียดในช่วง 3 ปีหลังรัฐประหาร โดยชี้ให้เห็นถึง ความเปราะบางของการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ท่ามกลางความขัดแย้ง...

“มันเป็นวิกฤตที่ยาวมาก และเราไม่รู้ว่าจะสิ้นสุดเมื่อไหร่”  คำกล่าวของธารวารินทร์ ทองผาภูมิประภาส เยาวชนหญิงวัย 29 ปี จากหมู่บ้านคลิตี้ล่าง อำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี ผู้เติบโตมาในหมู่บ้านที่กลายเป็นพื้นที่พิสูจน์ความล้มเหลวของระบบเยียวยารัฐ ธารวารินทร์เกิดและเติบโตท่ามกลางวิกฤตมลพิษสารตะกั่วที่รั่วไหลลงลำห้วยคลิตี้ตั้งแต่ปี 2518 โดยมีโรงแต่งแร่ตะกั่วตั้งอยู่ที่คลิตี้บน ก่อนที่สารพิษจะไหลลงมายังคลิตี้ล่าง ช่วงเวลานั้นรัฐไม่ได้ออกมาตรการรับมือใดๆ จนกระทั่งผลกระทบเริ่มปรากฏในชีวิตประจำวันของคนในชุมชน “เราเคยถูกห้ามไม่ให้ลงไปเล่นน้ำ พ่อแม่จะเตือนเสมอว่า น้ำตรงนั้นมีสารตะกั่ว อย่าไปแตะมัน” เธอเล่าว่า ในหมู่บ้านมีวัวควายล้มตาย หญิงท้องแท้งลูก เด็กหลายคนป่วยเรื้อรังโดยไม่ทราบสาเหตุ จนในปี 2545...

เมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม 2568 มูลนิธิสิทธิมนุษยชนไทใหญ่ออกแถลงการณ์แสดงความกังวลต่อการขยายตัวของเหมืองแร่เอิร์ธ ในพื้นที่ตอนใต้ของเมืองสาด รัฐฉาน ประเทศเมียนมา ซึ่งตั้งอยู่ห่างจากชายแดนอำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ เพียง 25 กิโลเมตร โดยการทำเหมืองดังกล่าวอาจส่งผลให้สารเคมีจากกระบวนการผลิตไหลลงสู่แม่น้ำสายต้นน้ำกก ก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อสุขภาพของประชาชนที่อาศัยอยู่บริเวณท้ายน้ำทั้งฝั่งไทยและเมียนมากว่าหนึ่งล้านคน จากภาพถ่ายดาวเทียมย้อนหลัง แสดงให้เห็นว่าเหมืองแร่แรร์เอิร์ธที่อยู่ห่างจากแม่น้ำกกทางตะวันออก 3.6 กิโลเมตร เริ่มดำเนินการมาตั้งแต่กลางปี 2566 ส่วนอีกแห่งที่อยู่ทางตะวันตก 2.6 กิโลเมตร เริ่มตั้งแต่กลางปี...