ประวัติศาสตร์

ภาพปกจากหนังสือ A Pictorial Journey on the old Mekong, Cambodia, laos and Yunnan by Louis Delaporte and Francis Garnier เรื่อง: ณัฏฐวรรธน์ คล้ายสมมุติ “คนไทยมาจากที่นี่ ที่นั่น และที่นู้น” เป็นวลีของนิธิ เอียวศรีวงศ์...

เรื่อง: ปวีณา หมู่อุบล  คำฮักน้องกูปี้จักเอาไว้ในน้ำก็กลัวหนาว จักเอาไว้พื้นอากาศกลางหาว ก็กลัวหมอกเหมยซอนดาวลงมาคะลุม จักเอาไปใส่ในวังข่วงคุ้มก็กลัวเจ้าปะใส่แล้วลู่เอาไป ก็เลยเอาไว้ในอกในใจตัวชายปี้นี้ จักหื้อมันไห้อะฮิอะฮี้ ยามปี้นอนสะดุ้งตื่นเววา  เชื่อว่ากลอนแสนโรแมนติกที่ประพันธ์โดย อ.สมเจตน์ วิมลเกษม บทนี้ คงจะทำให้ใครหลายคนนึกถึงภาพ “กระซิบรัก” จิตรกรรมฝาผนังอันโด่งดังในอุโบสถของวัดภูมินทร์แห่งเมืองน่าน และความเชื่อที่ว่าหากคู่รักใดได้มาบอกรักกันต่อหน้าภาพดังกล่าวแล้วจะสุขสมหวัง สมความปรารถนาในเรื่องของความรักและชีวิตคู่  เกี่ยวกับความเชื่อดังกล่าว ผู้เขียนเองก็เคยได้ยินมาบ้าง หากแต่ไม่ได้มีการเฝ้าติดตามว่าคู่รักที่ปฏิบัติตามความเชื่อดังกล่าวนั้นประสบความสำเร็จมากน้อยเพียงใด ทว่าสิ่งที่เห็นได้ชัดเจนคือ ภาพกระซิบรักได้เป็นเสมือนสัญลักษณ์อย่างหนึ่งของเมืองน่าน และดูจะมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการท่องเที่ยวของจังหวัด โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลวันวาเลนไทน์ เช่นในปีที่ผ่านมา ได้ปรากฏว่ามีการจัดกิจกรรมงานเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวขึ้น โดยเป็นงานแต่งงานหมู่ที่ชื่อว่า “เกี่ยวก้อยร้อยรักกระซิบฮักเมืองน่าน” เพียงแค่ชื่องานก็เป็นที่เชื่อได้แล้วว่ามีแรงบันดาลใจมาจากภาพวาดดังกล่าวอย่างแน่นอน กระนั้นเลยก็เกิดเป็นความสงสัยขึ้นมาว่า...

เรื่อง: นวลคำ ขะยอมแดง สุภาพชนคนเมือง อ่าน ก๊อนเก๊าเล่าล้านนา: มิชชันนารีอเมริกันกับภารกิจเผยแพร่ศาสนาในล้านนา (1) : จากใจกลางสยามประเทศสู่ข่วงเขตถิ่นบ้านล้านนา หลังการประกาศเผยแพร่คริสต์ศาสนาของคณะมิชชันนารีอเมริกันเพรสไบทีเรียนที่นครเชียงใหม่เพียง 7 เดือน ทำให้มีผู้เปลี่ยนศาสนาถึง 7 คน และยังมีแนวโน้มจะเพิ่มมาขึ้นอีก เนื่องจากคนที่รับเชื่อนั้นส่วนหนึ่งเป็นบุคคลที่สังคมให้การยอมรับและนับถือ ยกตัวอย่างเช่น ‘หนานอินต๊ะ’ กับ ‘หนานชัย’ ที่ถือว่าเป็นผู้มีสถานะสำคัญในสังคมล้านนา เพราะเป็น “หนาน”...

เรื่อง: กำพล จำปาพันธ์ หลายปีมาแล้ว เมื่อจารุวรรณ ธรรมวัตร ได้ปริวรรตและสรุปเนื้อความเอกสารโบราณของลาวจำนวนหนึ่ง  แล้วได้ระบุในคำนำว่า “เป็นไม่ได้ที่จะศึกษาอีสาน โดยไม่ใส่ใจศึกษาลาว เวียดนาม ล้านนา พม่า”  ในแง่เดียวกัน การศึกษาประวัติศาสตร์ลาว ก็ย่อมเป็นไปไม่ได้เช่นกันที่จะไม่ใส่ใจประวัติศาสตร์ล้านนา พม่า และเวียดนาม    กรณีบทบาทล้านนาในศึกเจ้าอะนุวง พ.ศ.2369-2371 มะยุรี และเผยพัน เหง้าสีวัทน์  ได้ชี้ให้เห็นว่าเจ้าอะนุวงเข้าใจสภาพการณ์ดีว่า หากทัพเวียงจันมุ่งสู่อีสานและภาคกลาง...

เรื่อง: นวลคำ ขะยอมแดง สุภาพชนคนเมือง ปฐมบทก่อนการเข้าสู่ล้านนาของมิชชันนารีชาวอเมริกัน ‘วัฒนธรรมตะวันตก’ เป็นสิ่งที่ถูกรับเข้ามาในประเทศไทย เพื่อประกอบการสร้างความเป็นไทยหรือ ‘สยามสมัยใหม่’ นับตั้งแต่ที่สยามได้เข้าสู่การเป็นส่วนหนึ่งของโลกยุคอาณานิคมในช่วงศตวรรษที่ 19 โดยการรับเอาวัฒนธรรม ความรู้ และอัตลักษณ์บางประการของชาวตะวันตกมาปรับใช้ ทั้งในมิติด้านเศรษฐกิจ ที่ทำให้เกิดการเชื่อมโยงกิจกรรมทางเศรษฐกิจภายในประเทศเข้ากับระบบทุนนิยมโลก ซึ่งได้รับจากการลงนามในสนธิสัญญาเบาว์ริงช่วงปลายรัชกาลที่ 4 และการเปลี่ยนแปลงในมิติด้านสังคมวัฒนธรรมในช่วงรัชกาลที่ 5  กระแสพัดพาสังคมไทยให้กลายเป็นตะวันตก หรือ “Westernization” เกิดขึ้นจากการพยายามเข้ามาติดต่อสัมพันธ์กับสยามของชาติมหาอำนาจในทวีปยุโรป หลายประเทศ ในหลากหลายมิติ ทั้งในด้านเศรษฐกิจและวัฒนธรรม...