Tag: ล้านนา

เรื่อง: ปวีณา หมู่อุบล ผลงานชิ้นนี้อยู่ภายใต้ซีรีส์คอนเทนต์ ‘พลังงาน / คน / ภาคเหนือ’ จากความร่วมมือระหว่าง Lanner และ JET in Thailand ปัจจุบันการทำกิจกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวันของผู้คนในภาคเหนือ ไม่ว่าจะเป็นการหุงหาอาหาร การติดต่อสื่อสาร การประกอบอาชีพ หรือการคมนาคม ล้วนแต่ต้องอาศัยพลังงานไฟฟ้าทั้งสิ้น ความสำคัญของไฟฟ้ามีมากถึงขั้นที่บางครั้งเมื่อเกิดปัญหาไฟฟ้าขัดข้อง ชีวิตของใครๆ หลายคนก็ดูเหมือนหยุดชะงักไปทันที และเมื่อเป็นเช่นนี้แล้ว...

เรื่อง: ปวีณา หมู่อุบล ในภาษาพูดของคนล้านนา มีคำศัพท์เฉพาะที่ใช้เรียกบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศ ในแบบที่สมัยปัจจุบันเรียกว่า ‘กะเทย’ หรือ ‘เกย์’ นั่นคือคำว่า ‘ปู๊เมีย’ หรือ ‘ปู๊แม่’ ซึ่ง ปู๊เมีย หรือปู๊แม่ เป็นคำที่มาจากการรวมกันของคำว่า ‘ปู๊’ ซึ่งหมายถึงผู้ชายหรือเพศผู้ และคำว่า เมีย หรือ แม่ ซึ่งหมายถึงผู้หญิงหรือเพศหญิง ทั้งนี้ ไม่มีข้อมูลที่แน่ชัดว่าคนล้านนาเริ่มใช้คำว่าปู๊เมียตั้งแต่เมื่อไหร่...

เรื่อง: ปวีณา หมู่อุบล ในช่วงปลายสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ สยามต้องเผชิญกับแรงกดดันจากจักรวรรดินิยมตะวันตกอย่างหนัก ความจำเป็นในการธำรงเอกราชของชาติท่ามกลางการแข่งขันของชาติมหาอำนาจ ทำให้ชนชั้นนำสยามในขณะนั้นต้องเร่งปรับตัว พวกเขาเลือกแนวทางปฏิรูปการบริหารราชการแผ่นดิน โดยเฉพาะการจัดระเบียบความสัมพันธ์ระหว่างศูนย์กลางกับหัวเมืองประเทศราช เพื่อให้ดินแดนเหล่านั้นรวมศูนย์อยู่ภายใต้ราชอำนาจสยามอย่างแนบแน่นยิ่งขึ้น หนึ่งในดินแดนที่ได้รับผลกระทบโดยตรงจากการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวคือ “ล้านนา” อดีตอาณาจักรอิสระที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนานและวัฒนธรรมเฉพาะตน แม้จะยอมรับสถานะเป็นประเทศราชของสยามมาตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น แต่การปกครองล้านนาในทางปฏิบัติยังคงมีความเป็นอิสระสูง การเข้ามาจัดระเบียบใหม่ของรัฐสยามในสมัยรัชกาลที่ 5 ด้วยระบบเทศาภิบาล และการแต่งตั้งข้าหลวงจากส่วนกลาง ถือเป็นหมุดหมายสำคัญที่เริ่มเปลี่ยนแปลงโครงสร้างอำนาจในล้านนาอย่างเป็นระบบ จากประเทศราชสู่จังหวัด การเปลี่ยนแปลงที่ไม่สมดุล กระบวนการเปลี่ยนผ่านดังกล่าว นำไปสู่ความไม่สมดุลระหว่างสยามและล้านนา กล่าวคือ แม้จะอยู่ภายใต้ร่มธงเดียวกัน แต่ในสายตาของชาวล้านนา สถานะของตนภายใต้สยามยังคงอยู่ในฐานะ...

เรื่อง: ปวีณา หมู่อุบล ยาสูบและสังคมล้านนาสัมพันธ์กันมายาวนาน ทั้งในมิติทางวัฒนธรรม เศรษฐกิจ และการเมือง ด้วยเพราะคนล้านนารู้จักใช้ประโยชน์จากยาสูบมาตั้งแต่ในอดีต   ในทางวัฒนธรรม คนล้านนานิยมนำยาสูบทำเป็น ‘มูลี’ (บุหรี่) คือมวนยาสูบด้วยใบตอง ใบจาก กระดาษ แล้วพกไปสูบขณะทำไร่ทำสวน เพื่อใช้ควันยาสูบขับไล่ยุงและแมลงไม่ให้มารบกวน หรือนำไปใช้ในงานพิธีต่างๆ เช่น การเลี้ยงผี การขึ้นท้าวทั้งสี่ การสืบชะตาสะเดาะเคราะห์ หรือจะเป็นการเกี้ยวพาราสีของหนุ่มสาวที่การขอต่อมูลีกันสามารถสร้างความคุ้นเคย และก่อให้เกิดสัมพันธภาพอันดีในเวลาต่อมาได้ ทางด้านเศรษฐกิจ คนล้านนาจำนวนมากได้รับผลประโยชน์จำนวนมากจากยาสูบ โดยเฉพาะในช่วงหลังทศวรรษ...

เรื่องและภาพ: ปรัชญา ไชยแก้ว ในยุคที่ศิลปะร่วมสมัยเติบโตควบคู่ไปกับวัฒนธรรมท้องถิ่น Art Toy กลายเป็นพื้นที่ใหม่ของศิลปินรุ่นใหม่ในการเล่าเรื่องรากเหง้าของตนเองผ่านรูปแบบที่ร่วมสมัย หนึ่งในนั้นคือ ปลื้ม-อิทธิพัทธ์ รักวงศ์วริศ ศิลปินรุ่นใหม่ที่เราอาจจะยังไม่คุ้นชื่อเขานักจากอำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ ผู้ปลุกปั้น “ล้านนา คอลเลกชั่น” ที่ผสมผสานศิลปะล้านนาเข้ากับงานปั้นแฮนด์เมดได้อย่างมีเอกลักษณ เขาเริ่มต้นเส้นทางสายศิลปะจากสาขาเซรามิก วิทยาลัยอาชีวศึกษาเชียงใหม่ ซึ่งรุ่นนั้นมีนักศึกษาเข้าเรียนเพียง 15 คน โดยเพื่อนร่วมรุ่นย้ายไปเรียนในสาขาอื่น มีเพียงเขาคนเดียวที่เรียนจนจบครบลูป ปลื้มเลือกเรียนเซรามิกตั้งแต่ต้นเพราะรู้ตัวดีว่าอยากทำประติมากรรม แม้จะวาดไม่เก่ง แต่ก็เชื่อมั่นว่าสองมือนี้จะพาเขาไปถึงจุดที่ต้องการได้...