Tag: ล้านนา

เรื่อง: นวลคำ ขะยอมแดง สุภาพชนคนเมือง ผู้เขียนทราบข่าวคราวและติดตามอาการความเจ็บป่วยของ “เกริก อัครชิโนเรศ” มาระยะหนึ่งแล้วในฐานะคนที่พอรู้จักมักคุ้นท่านอยู่บ้างก็คงพอที่จะส่งมอบกำลังใจให้ด้วยความปรารถนาดีผ่านช่องทางกล่องข้อความ (Chat box) ของเฟซบุ๊คเพียงเท่านั้นและเมื่อไม่กี่วันมานี้ ผู้เขียนก็ได้ทราบข่าวการเดินทางไกลจากไปอย่างไม่มีวันกลับของอดีตชายร่างใหญ่ พูดจาขึงขัง เสียงดังฟังชัดและสอดแทรกมุกตลกแสบสันให้ผู้เขียนได้เคยทั้งหัวเราะและเก็บเอาสิ่งที่ชายผู้นี้พูดในวงวิชาการและการสนทนาอย่างไม่เป็นทางการในหลายกรรมหลายวาระกลับไปครุ่นคิดอยู่ตลอดเวลา ชื่อของ “เกริก อัครชิโนเรศ” หรือนามลำลองที่แตกต่างกันไปสำหรับใครหลายต่อหลายคน ทั้งอาจารย์เกริก, พ่อครูเกริก, ครูเกริก!!!, ลุงเกริก , อ้ายเกริก , หรือที่แกชอบเรียกชื่อตัวเองแบบขำๆติดตลกในบางครั้งว่า...

เรื่อง: ปวีณา หมู่อุบล ไม่นานมานี้ผู้เขียนได้อ่านบทความ 2 - 3 ชิ้นที่เป็นการถกเถียงกันในเรื่องเกี่ยวกับอาหารล้านนา ทำนองว่าอาหารล้านนา “แมส” หรือไม่ และพบว่ามีประเด็นหนึ่งที่สนใจคือ มีผู้กล่าวว่าหากคิดกันเล่นๆ ก็สามารถรวมเอาหมาล่าเข้าเป็นอาหารล้านนาได้ เพราะก่อนที่หมาล่าจะได้รับความนิยมแพร่หลายอย่างทุกวันนี้ ก็คนเหนือเรานี่แหละที่เป็นผู้ริเริ่มการบริโภคหมาล่า โดยเฉพาะในเชียงใหม่และเชียงรายที่เริ่มกินหมาล่ามาตั้งแต่เมื่อราวปี พ.ศ. 2558 ด้วยประทับใจในรสชาติและความนิยมในการบริโภคหมาล่า ผู้เขียนจึงไปสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับที่มาที่ไปของหมาล่าและพบว่าอันที่จริงแล้วหมาล่าไม่ใช่ชื่ออาหาร แต่คือชื่อเรียกอาการเผ็ดร้อนและอาการชาตรงปลายลิ้นที่ได้จากการกินเครื่องเทศชื่อ ฮวาเจียว (花椒, huā jiāo)...

เรื่อง: สมหมาย ควายธนู สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ มีโอกาสเดินทางมามณฑลพายัพ ใน พ.ศ. 2464 ได้อธิบายเรื่องราวการเดินทางในช่วงขากลับกรุงเทพฯ ว่าล่องเรือตามลำน้ำปิงจากเชียงใหม่ ผ่านลำพูน ตาก กำแพงเพชร ไปจนถึงปากน้ำโพ ตีพิมพ์เป็นหนังสือ อธิบายระยะทางล่องลำน้ำพิง ตั้งแต่เมืองเชียงใหม่ถึงปากน้ำโพธิ์ รวมระยะเวลาการเดินทางเป็นเวลาเกือบ 1 เดือน ตั้งแต่วันที่ 11 กุมภาพันธ์ -...

เรื่อง: ธนากร อัฏฐ์ประดิษฐ์ จารีตของการจัดการน้ำในสังคมล้านนา ก่อนยุคที่รัฐส่วนกลางหรือกรุงเทพฯ จะรวบอำนาจการจัดการน้ำในสังคมล้านนาไป ระบบการจัดการน้ำในสังคมล้านนาแบบเดิมเป็นการจัดการน้ำในรูปแบบ “ลำเหมือง” และ “ฝาย” หรือระบบเหมืองฝาย ที่มีกลไกจัดการที่ยืดหยุ่นตามลักษณะนิเวศชุมชนท้องถิ่น ซึ่งปรากฏหลักฐานชิ้นสำคัญของล้านนา อย่าง กฎหมายมังรายณ์ศาสตร์ “แก่เหมือง” “แก่ฝาย” เป็นกลไกที่สำคัญ รองลงมาคือ รองแก่เหมืองรองแก่ฝาย ช่วยแก่เหมืองแก่ฝายอีกที ซึ่งทำงานร่วมกับ “ลูกฝาย” เป็นตัวแทนที่ร่วมกันบริหารจัดการแต่ละจุด ฝายแต่ละลูก เชื่อมต่อกันเป็นโครงข่ายจากระบบแบบ...

เรื่อง: นวลคำ ขะยอมแดง สุภาพชนคนเมือง “อันว่าผี มีอยู่ทุกเครือเขาและเส้นหญ้า จะหาแผ่นดินว่างผี สักฝ่ามือก็หามีไม่” คำกล่าวโบราณข้างต้นของบรรพชนชาวล้านนาที่ยกมาอ้างนี้ สะท้อนถึงความอุดมสมบูรณ์ของ “ผี” ที่มีอยู่ในผืนแผ่นดินถิ่นล้านนาแถบนี้อย่างมากมาย ผีในสังคมล้านนาหรือว่าสังคมทั่วไปจึงมีฐานะเป็นทั้งความเชื่อ วิถีศรัทธา ความน่ากลัว ตลอดสิ่งที่ควรค่าแก่การบูชาที่แทรกซึมอยู่ในทุกวิถีการดำรงชีวิตของคนล้านนาที่มี  ความเกี่ยวพันกับสิ่งที่เรียกว่า “ผี” ตั้งแต่เกิดไปจนตาย แม้มีการเผยแพร่ศาสนาหรือลัทธิต่าง ๆ มาสู่ดินแดนล้านนาจึงได้มีการผสมผสานกับรากฐานความเชื่อดั้งเดิมและสามารถรับศาสนาความเชื่อใหม่ที่เผยแพร่เข้ามาสู่สังคมแห่งนี้ ล้านนาจึงเป็นอาณาบริเวณในการหลอมรวมความเชื่อของศาสนาต่าง ๆ เข้าด้วยกันซึ่งส่งผลให้วิถีชีวิตของผู้คนในดินแดนแถบนี้มาอย่างยาวนาน “ผี” ถูกประกอบสร้างความหมายและความสัมพันธ์ที่เป็นไปในในลักษณะที่ประนีประนอมกับพุทธศาสนา...