ประวัติศาสตร์

เรื่อง: นวลคำ ขะยอมแดง สุภาพชนคนเมือง “แม่สาย” เมืองชายแดนที่ตั้งอยู่ทางด้านเหนือสุดของประเทศไทย เป็นจุดหมายในการเดินทางมาท่องเที่ยวของใครหลายคน เพื่อเก็บเกี่ยวประสบการณ์เดินทางข้ามแดน มาเลือกซื้อสินค้าราคาถูก ทั้งในพื้นที่ตลาดการค้าชายแดนดอยเวลาและสายลมจอย ที่ตั้งอยู่ในฝั่งประเทศไทย ในทางเดียวกัน เมื่อผ่านพ้นพิธีการศุลกากร เดินเท้าก้าวข้ามลำน้ำแม่สายไปไม่ถึงสองร้อยเมตร เราก็สามารถเข้าสู่พื้นที่ตลาดการค้าท่าล้อ ที่ตั้งอยู่ในฝั่งท่าขี้เหล็ก ประเทศเมียนมาได้ โดยอนาคตมีทีท่าจะขยายอาณาเขตปริมณฑลทางการค้า ไปสู่พื้นที่ล้อมรอบได้อย่างมากมาย มากกว่าร้อยละ 80 ผู้คนที่เคยมีประสบการณ์เดินทางไปเที่ยวจุดข้ามแดนไทย-เมียนมา ราว 2-3 ทศวรรษที่ผ่านมา คงจะเคยได้ถ่ายภาพเป็นที่ระลึก...

เรื่อง: ปรัชญา ไชยแก้ว ความเชื่อเกี่ยวกับ ‘ผี’ นั้นมีความแตกต่างหลากหลายกันอย่างมาก บ้างก็ถูกเล่าเรื่องเล่าเป็นตำนานในแต่ละพื้นที่ รวมไปถึงผ่านสื่อต่างๆ หลายสิ่งเหล่านี้ก็มักจะสร้างให้ ‘ผี’ กลายเป็นสิ่งที่น่ากลัว สยองขวัญ อาฆาตมาดร้าย หลอกหลอนผู้คน สร้างความหวาดกลัวแก่ผู้คน เป็นการผลิตซ้ำความน่ากลัวที่ส่งต่อกันมาเป็นทอดๆ  แต่ในหลายพื้นที่ของประเทศไทยนั้นมีความเชื่อที่ให้การเคารพบูชานั้นถือ ผี มาตั้งแต่อดีตกาลก่อนการเข้ามาของศาสนาพุทธที่แผ่ขยายไปเกือบทั้งประเทศ ในล้านนาเองก็มีความเชื่อในการบูชาภูติผี ดั่งผู้เป็นตัวแทนของธรรมชาติ ผู้ให้ความคุ้มครองปกปักรักษา หรือบรรพบุรุษที่เสียชีวิตไปแล้ว ผ่านการทำความเคารพผ่านพิธีกรรมต่างๆ ผีบรรพบุรุษ ความผูกพันธ์ทางสายเลือดของชาวล้านนา ในล้านนามีการนับถือผีบรรพบุรุษมาอย่างยาวนาน เนื่องจากพื้นฐานมาจากสังคมแบบเครือญาติ...

เรื่อง: พริษฐ์ ชิวารักษ์ ปีนี้เป็นปีที่ 145 นับแต่ชาตกาลของครูบาศรีวิชัย ผู้ได้รับการยกย่องด้วยความเคารพศรัทธาให้เป็น “ตนบุญ” หรือ“นักบุญแห่งล้านนา” และบางท่านก็ขนานนามให้เป็นพระสงฆ์ของประชาชนโดยแท้ อันที่จริง ความเป็นนักบุญและความเป็นคนของประชาชนนั้นมิได้แยกขาดกันในสายตาของคนล้านนายุคก่อนถูกผนวกเป็นดินแดนของสยามและกลายเป็นภาคเหนือตอนบนในปัจจุบัน เพราะแท้จริงแล้ว คำว่าตนบุญหรือนักบุญนั้น มิได้มีความหมายตรงกับ Saint ซึ่งให้นัยว่าเป็นผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ เพียงอย่างเดียว แต่ยังให้ความหมายว่าเป็นว่าเป็น “ผู้มีบุญญาธิการ” ลงมาเกิด บุญญาธิการที่ว่านี้ก็เป็นไปเพื่อบำบัดทุกข์บำรุงสุขให้แก่มหาชน ตามคติเรื่องพระโพธิสัตว์ของศาสนาพุทธมหายานที่เชื่อว่าพระโพธิสัตว์เป็นผู้มีบุญอย่างยิ่ง จะอวตารมาเกิดเพื่อโปรดสัตว์โลกทั้งหลายให้พ้นจากความทุกข์อยู่เป็นเนืองนิจ ดังนั้น...

เรื่อง: สุรยุทธ รุ่งเรืองภาพ: thibaan.com กลายเป็นภาพยนตร์ไทยที่ทำเงินได้มากที่สุดหลังยุคโควิดไปแล้วสำหรับ “สัปเหร่อ” ภาพยนตร์ Spin-off จากไทบ้าน เดอะ ซีรี่ย์ ของผู้กำกับ ต้องเต ธิติ ศรีนวล ที่เพิ่งทำรายได้ทะลุ 500 ล้านบาทภายในเวลาไม่ถึง 1 เดือนไปหมาดๆ แถมกระแสของภาพยนตร์ก็ยังคงแรงดีไม่มีตก ชวนให้ลุ้นว่าจะเข็นภาคต่อใหม่ๆ ออกมาให้เราได้เห็นวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของชาวอีสานอีกมากมายขนาดไหนในอนาคต สัปเหร่อ บอกเล่าเรื่องราวการสูญเสียคนรักและความปลงไม่ตกของคนที่ยังมีชีวิต ความเชื่อ...

เราอาจจะรู้จัก “จรัล มโนเพ็ชร” ในฐานะของศิลปินชาวเชียงใหม่ ผู้ยกระดับให้เพลงภาษาคำเมือง จนพัฒนาแนวเพลงที่เราเรียกกันจนติดปากว่า “โฟล์คซองคำเมือง” ที่ส่งผ่านความทรงจำผ่านเสียงเพลงมาร่วม 4 ทศวรรษ แม้บทเพลงส่วนใหญ่ของจรัลจะมุ่งสื่อสารไปที่สภาพแวดล้อม วิถีและบริบทในชีวิตประจำวันที่เกิดขึ้นของคนในพื้นที่ล้านนา แต่ก็มีอยู่ 1 บทเพลงที่จรัลส่งผ่านสำนึกและความรู้สึกที่ท่วมท้นต่อเหตุการณ์ที่รัฐบาลทหารเข้าใช้กำลังในการปราบปรามผู้ชุมนุมเรียกร้องประชาธิปไตยถนนราชดำเนิน ในเวลาก่อนเที่ยงวันของวันที่ 14 ตุลาคม 2516 จนมีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 77 ราย และบาดเจ็บอีกหลายร้อยคน แม้เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในวันนี้เมื่อ 50 ปีที่แล้ว...