ประวัติศาสตร์

เรื่อง: พริษฐ์ ชิวารักษ์ ปีนี้เป็นปีที่ 145 นับแต่ชาตกาลของครูบาศรีวิชัย ผู้ได้รับการยกย่องด้วยความเคารพศรัทธาให้เป็น “ตนบุญ” หรือ“นักบุญแห่งล้านนา” และบางท่านก็ขนานนามให้เป็นพระสงฆ์ของประชาชนโดยแท้ อันที่จริง ความเป็นนักบุญและความเป็นคนของประชาชนนั้นมิได้แยกขาดกันในสายตาของคนล้านนายุคก่อนถูกผนวกเป็นดินแดนของสยามและกลายเป็นภาคเหนือตอนบนในปัจจุบัน เพราะแท้จริงแล้ว คำว่าตนบุญหรือนักบุญนั้น มิได้มีความหมายตรงกับ Saint ซึ่งให้นัยว่าเป็นผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ เพียงอย่างเดียว แต่ยังให้ความหมายว่าเป็นว่าเป็น “ผู้มีบุญญาธิการ” ลงมาเกิด บุญญาธิการที่ว่านี้ก็เป็นไปเพื่อบำบัดทุกข์บำรุงสุขให้แก่มหาชน ตามคติเรื่องพระโพธิสัตว์ของศาสนาพุทธมหายานที่เชื่อว่าพระโพธิสัตว์เป็นผู้มีบุญอย่างยิ่ง จะอวตารมาเกิดเพื่อโปรดสัตว์โลกทั้งหลายให้พ้นจากความทุกข์อยู่เป็นเนืองนิจ ดังนั้น...

เรื่อง: สุรยุทธ รุ่งเรืองภาพ: thibaan.com กลายเป็นภาพยนตร์ไทยที่ทำเงินได้มากที่สุดหลังยุคโควิดไปแล้วสำหรับ “สัปเหร่อ” ภาพยนตร์ Spin-off จากไทบ้าน เดอะ ซีรี่ย์ ของผู้กำกับ ต้องเต ธิติ ศรีนวล ที่เพิ่งทำรายได้ทะลุ 500 ล้านบาทภายในเวลาไม่ถึง 1 เดือนไปหมาดๆ แถมกระแสของภาพยนตร์ก็ยังคงแรงดีไม่มีตก ชวนให้ลุ้นว่าจะเข็นภาคต่อใหม่ๆ ออกมาให้เราได้เห็นวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของชาวอีสานอีกมากมายขนาดไหนในอนาคต สัปเหร่อ บอกเล่าเรื่องราวการสูญเสียคนรักและความปลงไม่ตกของคนที่ยังมีชีวิต ความเชื่อ...

เราอาจจะรู้จัก “จรัล มโนเพ็ชร” ในฐานะของศิลปินชาวเชียงใหม่ ผู้ยกระดับให้เพลงภาษาคำเมือง จนพัฒนาแนวเพลงที่เราเรียกกันจนติดปากว่า “โฟล์คซองคำเมือง” ที่ส่งผ่านความทรงจำผ่านเสียงเพลงมาร่วม 4 ทศวรรษ แม้บทเพลงส่วนใหญ่ของจรัลจะมุ่งสื่อสารไปที่สภาพแวดล้อม วิถีและบริบทในชีวิตประจำวันที่เกิดขึ้นของคนในพื้นที่ล้านนา แต่ก็มีอยู่ 1 บทเพลงที่จรัลส่งผ่านสำนึกและความรู้สึกที่ท่วมท้นต่อเหตุการณ์ที่รัฐบาลทหารเข้าใช้กำลังในการปราบปรามผู้ชุมนุมเรียกร้องประชาธิปไตยถนนราชดำเนิน ในเวลาก่อนเที่ยงวันของวันที่ 14 ตุลาคม 2516 จนมีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 77 ราย และบาดเจ็บอีกหลายร้อยคน แม้เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในวันนี้เมื่อ 50 ปีที่แล้ว...

25 กันยายน 2473 เป็นวันเกิดของ จิตร ภูมิศักดิ์ ปัญญาชนนักปฏิวัติ นักประวัติศาสตร์และนิรุกติศาสตร์ คนสำคัญของไทย ผู้มีอิทธิพลทางความต่อนักเคลื่อนไหวทางสังคมตั้งแต่อดีตมาจนปัจจุบัน รวมไปถึงเป็นผู้วางรากฐานทางความคิดที่ส่งต่อมาจนถึงปัจจุบัน แม้ในช่วงชีวิตของจิตร จะใช้เวลาในการผลิตผลงานวิชาการที่มีเนื้อหาเกี่ยวพันกับการตั้งคำถามและท้าทายอำนาจของศักดินาไทย รวมไปถึงเนื้อหาที่ครอบคลุมในอาณาบริเวณลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา และประเทศเพื่อนบ้านในบริเวณตะวันออกเฉียงเหนือของไทย ไม่ว่าจะเป็น กัมพูชา (เขมร) และ ลาว ซะเป็นส่วนมาก แต่กระนั้นเอง จิตร ก็เคยกล่าวถึง ‘ล้านนา’...

เรื่อง: กมลชนก เรือนคำ จังหวัดพะเยา โดยเฉพาะอำเภอเชียงคำและอำเภอภูซาง มีคนไทยเชื้อสายไทลื้ออาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก  ซึ่งกลุ่มชนเหล่านี้มีวิถีชีวิต ประเพณี และวัฒนธรรม เป็นเอกลักษณ์โดดเด่นมาช้านาน 'งานสืบสานตำนานไทลื้อ' ได้รับการยกย่องว่าเป็นอัตลักษณ์ด้านประเพณีที่สำคัญของจังหวัดพะเยา ถูกจัดขึ้นเป็นครั้งแรกปี 2538 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความผูกพันระหว่างเยาวชนรุ่นหลังกับบรรพชนไทลื้อ รวมทั้งฟื้นฟู สืบสาน และอนุรักษ์วัฒนธรรมไทลื้อ และเป็นการประชาสัมพันธ์วัฒนธรรมไทลื้อให้คนทั่วไปได้รู้จักกันมากขึ้น สำหรับในปี 2566 งานสืบสานตำนานไทลื้อ ได้จัดเป็นครั้งที่ 20 ซึ่งจังหวัดพะเยาโดยสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดพะเยา ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจัดขึ้น ระหว่างวันที่...