ประวัติศาสตร์

ความนำ “เชียงใหม่” ดินแดนที่ใครๆ ต่างก็มีความฝันใฝ่อยากใคร่มาอยู่เหย้า เมืองที่มีรากเหง้าและภูมิหลังทางประวัติศาสตร์ที่สืบต่อเนื่องมาอย่างยาวนาน ในอดีตเชียงใหม่เคยมีฐานะเป็นเมืองศูนย์กลางความเจริญรุ่งเรืองทางด้านวัฒนธรรม การค้าในภาคพื้นทวีป ทั้งยังมีความมั่นคงทางการเมืองซึ่งมีฐานะเป็นรัฐอิสระที่สร้างและแผ่ขยายชุมชนทางการเมืองในราวต้นคริสต์ศตวรรษที่ 14 เป็นต้นมาอย่างแข็งขัน (โดยเฉพาะช่วงรัฐจารีตยุคราชวงศ์มังราย) พญามังรายปฐมกษัตริย์ของเมืองแห่งนี้ได้เลือกชัยภูมิที่มีความเหมาะสมอันเป็นอาณาบริเวณใกล้เคียงอยู่ในพื้นที่ราบลุ่มระหว่างเทือกเขาผีปันน้ำอยู่ด้านทิศตะวันออกและเทือกเขาถนนธงชัยอยู่ด้านทิศตะวันตกโดยมีแม่น้ำแม่ปิง (รวมทั้งแม่น้ำสาขา ได้แก่ น้ำแม่แตงและน้ำแม่กวง) เงื่อนไขและปัจจัยทางภูมิศาสตร์ดังกล่าวจึงมีความสำคัญต่อการสร้างระบบชลประทานแบบเหมืองฝายที่หล่อเลี้ยงสังคมเกษตรกรรมเพื่อการยังชีพในพื้นที่ที่เรียกว่าแอ่งเชียงใหม่-ลำพูน และพื้นที่ใกล้เคียงอาณาบริเวณแถบนี้มาอย่างยาวนาน (รัตนาพร เศรษฐกุล, 2549 : 3-5)   ผู้เขียนขอนำเสนอข้อเขียนที่สะท้อนประเด็นประวัติศาสตร์สังคมพหุวัฒนธรรมในพื้นที่เมืองเชียงใหม่และส่วนขยายจากพื้นที่ของเมืองออกสู่พื้นที่ชานเมืองภายใต้ความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจในแต่ละช่วงยุคสมัยได้สร้างผลกระทบต่อผู้คนที่อยู่เหย้าเฝ้าอาศัยเป็นในพื้นที่ทางสังคมดังกล่าวซึ่งความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นนี้มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม ตลอดจนเป็นสร้างหม้อหลอมรวมทางสังคมวัฒนธรรมที่มีพลวัตซี่งสามารถพัดพาเอาผู้คนหลากหลายชาติพันธ์ให้เข้ามาสู่พื้นที่แห่งนั้นอีกด้วย เมืองเชียงใหม่ได้ให้ภาพสะท้อนของความเปลี่ยนแปลงที่ว่ามานี้ได้ดีที่สุดจากจุดเริ่มต้นที่ว่า ……เราต้องเข้าใจว่า...

21 กุมภาพันธ์ 2567 ครบรอบ 86 ปี ครูบาเจ้าศรีวิชัย มรณภาพ นักบุญแห่งล้านนาที่ประชาชนให้ความเลื่อมใส ศรัทธาในตัวนักบุญล้านนาผู้นี้มาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ที่สร้างคุณูปการต่อวงการสงฆ์ของล้านนาเป็นอย่างมาก รวมไปถึงการต่อต้านอำนาจของรัฐไทยในห้วงของรวบอำนาจเข้าสู่ส่วนกลางภายก่อนและหลังการปฏิวัติ 2475 ครูบาเจ้าศรีวิชัย นั้นเกิดในปีขาล เดือน 9 ตรงกับวันขึ้น 11 ค่ำ จ.ศ.1240 เวลาพลบค่ำ ซึ่งตรงกับวันที่ 11 มิถุนายน...

ภาพปก: หอสมุดแห่งชาติ: เจ้าอุตรการโกศล (ศุขเกษม ณ เชียงใหม่) หรือเจ้าน้อยศุขเกษม ถ่ายภาพกับเจ้าบัวชุม ณ เชียงใหม่ ผู้เป็นภรรยา “มะเมี๊ยะเป๋นสาวแม่ก้า คนพม่าเมืองมะละแมง  งามล้ำเหมือนเดือนส่องแสง คนมาแย่งหลงฮักสาว  มะเมี๊ยะบ่ยอมฮักไผ มอบใจ๋ฮื้อหนุ่มเจื้อเจ้า  เป๋นลูกอุปราชท้าวเจียงใหม่” (จรัล มโนเพ็ชร, 2524) ความรักอันบริสุทธิ์ แต่ปราศจากหนทางแห่งความสมหวัง ท่วงทำนองคำร้องบทเพลง “มะเมี๊ยะ” จากศิลปินโฟล์คซองคำเมืองชื่อดังอย่าง จรัล มโนเพ็ชร บทเพลงได้ทำหน้าที่เดินทางไปยังกลุ่มมวลชน...

เมื่อวันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2567 MAIIAM pavilion (ใหม่เอี่ยมพาวิลเลี่ยน) ได้จัดเวทีเสวนาหัวข้อ “ต่างจังหวัดในแดนไทย: การควบคุมพื้นที่ ความรู้ และความทรงจำนอกกรุงเทพฯ” ขึ้น ณ MAIIAM pavilion ร้านหนังสือเวียงทองเก่า จังหวัดเชียงราย โดยมี ภิญญพันธุ์ พจนะลาวัณย์ อาจารย์ประจำภาควิชาสังคมศึกษา คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง...

เรียบเรียง: สุรยุทธ รุ่งเรือง เมื่อวันที่ 4 มกราคมที่ผ่านมา ได้มีการจัดเวทีเสวนาพิเศษ Thailand Biennale Chiangrai 2023 : ความลับของเชียงแสน ณ พิพิทธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงแสน จ.เชียงราย โดยมี อ.ภูเดช แสนสา จากสถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ดร.เพ็ญสุภา สุขคตะ (เพ็ญ...