วันที่ 19 พฤศจิกายน 2566 เวลา 13:30 น. ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องคดีฟ้องร้องเรื่องฝุ่นควัน PM2.5 รายงานความคืบหน้าคดี ผ่านการถ่ายทอดสดบน Facebook page คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ซึ่งคดีได้มีการนัดไต่สวนในวันที่ 22 พฤศจิกายน 2566 เวลา 10:00 น. ณ ศาลปกครองจังหวัดเชียงใหม่
ในช่วงเวลาที่ผ่านมามีคำวินิจฉัยของศาลปกครองเกิดขึ้นหลายเรื่อง เมื่อต้นปีที่ผ่านมาในช่วงเดือนมีนาคม เมษายน พฤษภาคม สถานการณ์ฝุ่นในภาคเหนือร้ายแรงเป็นอย่างมาก ในช่วงเวลาดังกล่าว เครือข่ายประชาชนในภาคเหนือได้ร่วมกันฟ้องนายกรัฐมนตรีซึ่งในขณะนั้น ประยุทธ จันทร์โอชา กำลังดำรงตำแหน่ง รัฐมนตรีที่มีส่วนเกี่ยวข้อง คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ และคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ เพื่อให้ดำเนินการตามกฎหมายตามที่มีอำนาจหน้าที่ โดยได้ยื่นฟ้องไปเมื่อวันที่ 10 เมษายน 2566 ที่ศาลปกครองจังหวัดเชียงใหม่ จนถึงตอนนี้มีความคืบหน้าว่าจะได้นัดไต่สวนในวันพุธที่ 22 พฤศจิกายน 2566 จึงได้มีการแจ้งความคืบหน้าของสถานการณ์นี้ โดยมีผู้ร่วมพูดคุยและรายงานถึงความคืบหน้าทั้งหมด 5 คน หนุ่ย ชนกนันทน์ นันตะวัน ผู้ทำงานด้านสิ่งแวดล้อมในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่และภาคเหนือ พูดในประเด็นเรื่องการประเมินสถานการณ์สิ่งแวดล้อมในปี 2567 ที่จะถึงนี้, วัชลาวลี คำบุญเรือง ทนายความผู้รับดำเนินการในคดีนี้ พูดในประเด็นรายละเอียดของคดีที่จะต้องดำเนินการในวันที่ 22 พฤศจิกายน, ชมพู่ กรกนก วัฒนภูมิ พูดในประเด็นข้อเรียกร้องทางกฎหมายที่ได้เสนอไป และ ปารณ บุญช่วย สรุปภาพรวมที่จะเกิดขึ้นในวันไต่สวน
ชนกนันทน์ นันตะวัน กล่าวว่า “ปัญหาฝุ่นควันและ PM2.5 ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่และพื้นที่ภาคเหนือยังคงมีสถานการณ์ที่ย่ำแย่อย่างต่อเนื่อง ปริมาณฝุ่นควันที่ลอยสะสมในอากาศมีสูงค่าเฉลี่ยสูงกว่าค่ามาตรฐาน ชีวิตและสุขภาพของประชาชนถูกบังคับให้ต้องเผชิญกับความเลวร้ายกันอย่างถ้วนหน้า ก่อให้เกิดปัญหาทางเดินหายใจและระบบหลอดเลือด และเป็นปัจจัยเสี่ยงที่ก่อให้เกิดมะเร็งปอด ภาระในการดูแลและป้องกันปัญหาเหล่านี้ถูกผลักให้เป็นหน้าที่ของประชาชนเอง ในขณะที่รัฐไร้ประสิทธิภาพที่จะดูแลรักษาและเยียวยาสถานการณ์ที่เกิดขึ้น สาเหตุหลักของปัญหาฝุ่นควันส่วนใหญ่เกิดจากการเผาในที่โล่ง การใช้ไฟจุดในพื้นที่ป่าหรือพื้นที่เกษตร โดยเฉพาะในช่วงเดือนมีนาคม – เดือนเมษายน ที่เป็นช่วงฤดูแล้งซึ่งมีความเสี่ยงสูงในการเกิดไฟป่าและการเผา จากการประเมินสถานการณ์สภาพภูมิอากาศ 2 ปีข้างหน้า เราจะอยู่ท่ามกลางสภาพภูมิอากาศที่เรียกว่า เอลนีโญ ซึ่งเป็นวิกฤติภัยแล้งที่กำลังจะเกิดขึ้น นั่นจึงหมายความว่าสภาพปัญหาฝุ่นควันและไฟป่าอาจจะร้ายแรงมากขึ้น เราจึงออกมาเรียกร้องให้รัฐและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องออกมารับผิดชอบในการแก้ไขปัญหานี้ทั้งในประเทศและด้านความร่วมมือระหว่างประเทศด้วย โดยเฉพาะในภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขงตอนบน เราเชื่อเป็นอย่างยิ่งว่าสิทธิขั้นพื้นฐานของมนุษย์โดยเฉพาะสิทธิที่จะมีอากาศหายใจเป็นสิ่งที่สำคัญมากๆ เพราะไม่มีใครไม่หายใจ ถ้ายังมีชีวิตอยู่”
วัชลาวลี คำบุญเรือง ระบุในประเด็นรายละเอียดคดีว่า “คดีนี้ได้ฟ้องต่อนายกรัฐมนตรี คณะกรรมการสิ่งแวดล้อม คณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ โดยมีความแตกต่างจากคดีอื่น เนื่องจากเป็นการขอให้ศาลสั่งให้นายกรัฐมนตรีต้องใช้อำนาจหน้าที่ตามมาตรา 9 พรบ.ส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม เพื่อควบคุมสถานการณ์ฝุ่นควันในพื้นที่ภาคเหนือ นอกจากนี้คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติผู้มีอำนาจหน้าที่ตามแผนฝุ่นชาติ พรบ.ส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม มาตรา 13 ที่แม้ว่าสถานการณ์ในพื้นที่ภาคเหนือเกิน 100 ไมโครกรัม/ลูกบาศก์เมตรติดต่อกันเกิน 3 วัน แต่ก็ยังไม่มีการดำเนินการหรือปฏิบัติการใดๆ ซึ่งถือเป็นการละเลยต่อการปฏิบัติหน้าที่ และเนื่องจากค่าฝุ่นในแผนฝุ่นชาติยังคงกำหนดค่ามาตรฐานอยู่ที่ 50 ไมโครกรัม/ลูกบาศก์เมตร ซึ่งขัดต่อประกาศของคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติที่กำหนดให้ค่ามาตราฐานอยู่ที่ 37.5 ไมโครกรัม/ลูกบาศก์เมตร จึงขอเรียกร้องให้คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติดำเนินการปรับเปลี่ยนให้ถูกต้อง”
ในช่วงท้ายของการรายงานความคืบหน้า ปารณ บุญช่วย กล่าวว่า คดีนี้กำลังอยู่ในกระบวนพิจารณาซึ่งศาลปกครองกำหนดให้กระบวนพิจารณานี้เป็นแบบเร่งด่วน โดยในวันที่ 22 พฤศจิกายน 2566 ที่จะถึงนี้จะมีการไต่สวนโดยเรียกตัวผู้ถูกฟ้องและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องมาให้ข้อมูลเพิ่มเติม เป็นการดำเนินการที่ต่างจากการพิจารณาคดีทั่วไปซึ่งมีความน่าสนใจมาก และได้ทิ้งท้ายด้วยการเชิญชวนประชาชนทุกท่านผู้ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ฝุ่นควัน มาช่วยกันจับตามองกระบวนพิจารณาและรับฟังการแถลงการณ์ของผู้ถูกฟ้องไม่ว่าจะเป็นผู้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องว่าจะมีข้อแถลงอย่างไรต่อคำฟ้อง รวมถึงการสังเกตกระบวนพิจารณาแบบเร่งด่วนนี้ว่ามีขั้นตอนอย่างไรบ้าง ในวันที่ 22 พฤศจิกายน 2566 ณ ศาลปกครองจังหวัดเชียงใหม่ ห้องพิจารณาคดีที่ 2 เวลา 10.00 น.
