ประวัติศาสตร์

เรื่อง: ศตวรรษ ไรนุ่น ถ้าถามถึงเดือนพฤศจิกายน มีวันสำคัญอะไร? หลายคนคงตอบได้ว่ามี “วันลอยกระทง” วันลอยกระทงเป็นที่รู้จักกันดีของคนทั่วไปในประเทศ ซึ่งตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติไทย ตามปฏิทินจันทรคติล้านนา มักจะตกอยู่ในราวเดือนพฤศจิกายน ตามปฏิทินสุริยคติ โดยจะมีกิจกรรมที่ให้ผู้คนพากันทำ “กระทง” จากวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ ตกแต่งเป็นรูปคล้ายดอกบัวบาน ปักธูปเทียน แล้วนำไปลอยในสายน้ำ โดยตามความเชื่อในปัจจุบันเพื่อเป็นการสะเดาะเคราะห์และขอขมาต่อพระแม่คงคา หรือเชื่อว่าเป็นการบูชารอยพระพุทธบาทที่ริมฝั่งแม่น้ำนัมทามหานที และบางหลักฐานก็ว่าเป็นการบูชาพระอุปคุตอรหันต์หรือพระมหาสาวก แนวคิดและที่มาของประเพณีลอยกระทง...

เรียบเรียงจาก “จาก ศรีเชียงใหม่ ถึง คนเมือง: สื่อหนังสือพิมพ์กับความคิดท้องถิ่นนิยมล้านนายุคแรกเริ่ม” อ่าน “จาก ศรีเชียงใหม่ ถึง คนเมือง: สื่อหนังสือพิมพ์กับความคิดท้องถิ่นนิยมล้านนายุคแรกเริ่ม” ในคอลัมน์ออกข่วง https://www.lannernews.com/21092566-01/ เรื่อง: พริษฐ์ ชิวารักษ์ ประเทศไทยในช่วงทศวรรษ 2500 มีการเคลื่อนไหวในประเด็นต่างๆ เกิดขึ้น เป็นผลมาจากการตื่นรู้ของประชาชนในพื้นที่ต่างๆ การเข้าถึงแนวคิดสมัยใหม่ต่างๆ จุดฉนวนการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ประเด็นหนึ่งที่มีการกล่าวถึงและผลักดัน คือการฝนเน้นและพัฒนาพื้นที่ภาคเหนือให้มีความเจริญก้าวหน้าเทียบเท่ากับเมืองหลวง สลักลึกอัตลักษณ์ล้านนาไม่ให้หายไปเป็นเพียงหน้าหนึ่งในประวัติศาสตร์ที่จะถูกเขียนโดยส่วนกลาง...

เรื่องและภาพ: ธันยชนก อินทะรังษี “ข้าพเจ้า” โปรยกลีบดอกกุหลาบตามเส้นทางทุกหนทุกแห่ง ข้าพเจ้าได้อ่าน สดับรับฟัง และสื่อความหมายของภาษา หากแต่ข้าพเจ้ากลับไม่รู้ความหมายการมีอยู่ของชีวิตเพียงสักนิด “ประวัติศาสตร์” เรื่องราวอันแสนน่าเบื่อ ที่เพลานี้ มวลมนุษยชาติบนโลกจะนั่งเครื่องย้อนเวลาไปนะหรือ? ไม่ต้องคาดเดาให้มากความ เพราะบทสุดท้ายคือการลงเอยด้วยคำว่า “ผู้ชนะคือผู้เขียนประวัติศาสตร์” หลากหลายตำรา พงศาวดาร ศิลาจารึก จดหมายเหตุ ใบลาน ที่ล้วนเป็นการบันทึกด้วยลายลักษณ์อักษร แม้บางครั้งอาจถูกบังคับให้สูญหายไปโดยพิษราชันย์เพลิงอัคคี ไพร่ฟ้าหน้าดินอย่างข้าพเจ้าจะไปเปลี่ยนแปลงมุมมองของเหล่าผู้มีความรู้ได้อย่างไร “เอาละ เชิญทุกท่านลิ้มลองบรั่นดีที่ข้าพเจ้าร่วมเสกสรร ชงผสมโซดาอย่างตั้งใจ...

เรื่อง : สุรยุทธ รุ่งเรือง เมื่อปี 2560 ที่ผ่านมา จังหวัดเชียงใหม่ได้เปิดตัว “น้องฟาน” ในฐานะมาสคอตประจำจังหวัด เพื่อเป็นสัญลักษณ์ในการรณรงค์ผลักดันเมืองเชียงใหม่สู่การเป็นมรดกโลก แม้ว่าสัญลักษณ์ของจังหวัดเชียงใหม่ แท้จริงแล้วคือ ‘ช้างเผือก’ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ประจำจังหวัดที่ถูกใช้มาตั้งแต่ปี 2483 หรือแม้แต่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่เองก็มีช้างเผือกเป็นสัญลักษณ์ประจำมหาวิทยาลัย กลายเป็นคำที่ถูกใช้เรียกนักศึกษาภายในรั้วมช.ว่า “ลูกช้างมช.” แต่ถึงอย่างนั้น ณ จุดหนึ่งของประวัติศาสตร์มหาวิทยาลัยในท้องถิ่นนี้ ลูกช้างมช. ก็เกือบจะเป็น “ลูกฟานมช.”...

เมื่อเร็ว ๆ มานี้ ได้มีการติดตั้งรูปปั้น นางพญาจิ้งจอกเก้าหาง ไว้ที่บริเวณสี่แยกฟอร์จูน ถนนพระรามเก้า ใจกลางกรุงเทพมหานคร ใกล้กับที่ตั้งของรูปเคารพต่าง ๆ โดยเฉพาะ ครูกายแก้ว ซึ่งเคยเป็นประเด็นในสื่อสังคมออนไลน์ไปก่อนหน้านี้ เพื่อให้ผู้คน (เข้าใจว่าโดยเฉพาะนักท่องเที่ยวชาวจีน) ได้เข้ามากราบไหว้บูชา โดยอธิบายกันว่านางพญาจิ้งจอกเก้าหางตนนี้ มีความศักดิ์สิทธิ์ทางด้านมหาเสน่ห์และมหานิยม ดึงดูดความรัก ความเมตตา และโชคลาภเงินทอง ผู้เขียนได้พินิจรูปปั้นนางพญาจิ้งจอกดังกล่าวผ่านภาพถ่าย เห็นว่าน่าจะเป็นจิ้งจอกเก้าหางตามคติจีน ซึ่งจิ้งจอกเก้าหางนั้นเป็นสัตว์ในตำนานที่เล่าขานกันตั้งแต่อดีต สมัยรณรัฐ...