“ถ้าพูดถึงกายภาพของพื้นที่สาธารณะ ในจังหวัดเชียงใหม่เนี่ยมีเยอะมาก มีแทบจะทุกพื้นที่เลย แต่มันอยู่ที่ว่าคำนิยามของพื้นที่สาธารณะของเรามันเป็นแบบไหน”
โอบเอื้อ กันธิยะ สถาปนิกชุมชนที่ทำงานออกแบบและขับเคลื่อนประเด็นพื้นที่สาธารณะในเมืองเชียงใหม่มาอย่างต่อเนื่อง พูดถึงพื้นที่สาธารณะที่มีอยู่ในเชียงใหม่ที่เหมือนจะเป็นต้นทุนสำคัญที่ทำให้เมืองมีชีวิต แต่ในความเป็นจริง หลายพื้นที่ต่างถูกทำให้รกร้างและไม่ถูกใช้งานอย่างที่ควรจะเป็น
“อย่างพื้นที่สาธารณะสีเขียวนี่คนจะคิดภาพเป็นสวนสาธารณะ แต่นั่นเป็นแค่หนึ่งในพื้นที่สาธารณะสีเขียว จริงๆ มันมีเยอะมาก ริมถนน ริมแม่น้ำ ริมคลอง หรือ Pocket Garden สวนเล็กๆ ที่อยู่ในที่รกร้าง มีเยอะมาก แต่ประเด็นที่เราทำงานก็คือเชียงใหม่มีเยอะ แต่ใช้งานไม่ได้ เพราะหนึ่งมันไม่สะดวกต่อการใช้งาน สองมันไม่ถูกจัดการ หรือสาม บางที่มันถูกจัดการเกินไป หมายถึงเราเข้าไปใช้งานไม่ได้ ไม่รู้สึกว่าเป็นเจ้าของร่วม อย่างสวนสาธารณะต่างๆ ที่มันมีเวลาเปิด-ปิด เข้าถึงยาก มีรั้วรอบขอบชิด มันไม่ให้ความรู้สึกว่าเป็นพื้นที่สาธารณะ เหมือนเป็นที่ที่มีการครอบครองแล้วเราเข้าไปใช้พื้นที่”
จากปัญหาและความจริงที่เกิดขึ้น เลยเป็นที่มาที่ไปในการพัฒนาโปรเจ็คเล็กๆ แต่เต็มไปด้วยความสร้างสรรค์และแรงบันดาลใจในการพัฒนาพื้นที่สาธารณะในเมืองเชียงใหม่โดยกลุ่มคนรุ่นใหม่ Green Hacker CNX ที่มาพร้อมกับการพัฒนาไอเดียสนุกๆ ในการ ’แฮ็ค’ พื้นที่สาธารณะในเมืองเชียงใหม่ให้กลับมามีชีวิตชีวาขึ้น โดยได้แรงสนับสนุนจาก We!Park, สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ(สสส.) และภาคีเครือข่ายที่สนใจในประเด็นเมืองและพื้นที่สาธารณะ
“แฮ็คที่ไม่ใช่แค่กายภาพ แต่แฮ็คเชิงความคิดด้วยว่าพื้นที่สาธารณะในความรู้สึกของความเป็นสาธารณะมันเป็นยังไง ควรจะมีกายภาพยังไง พื้นที่รกร้างจะถูกแฮ็คให้เหมาะกับการใช้งานยังไง”
Pop it Park! กิจกรรมเพื่อกระตุ้นจินตภาพการเกิดพื้นที่สาธารณะสีเขียว เมืองเชียงใหม่ จึงเกิดขึ้นเพื่อประเดิมจินตภาพใหม่ๆ ให้เกิดขึ้นจริง เริ่มต้นที่สวนอัษฎาธร ริมคลองแม่ข่า ที่น้อยคนนักจะรู้จักแม้แต่คนในพื้นที่ยังเรียกว่าท่าน้ำชัยศรีภูมิจึงจะคุ้นเคยกว่า เมื่อวันที่ 30 เมษายน 2566 โดยมี Concept คือ POP ART | POP EYE | POP PLAY | POP UP SPACE | POP CHOIR เปิดพื้นที่ให้ทุกคนร่วมออกแบบ Interactive Sculpture ที่เขื่อมโยงงานภูมิทัศน์ของพื้นที่เมือง ภายในงานมีกิจกรรม All Day Interactive Exhibition นิทรรศการ ศิลปะ ดนตรี และ Performance
“นิยามในพื้นที่สาธารณะของคนรุ่นใหม่สมัยนี้เปลี่ยนไปแล้ว ตอนนี้แนวคิดเรื่อง Universal Design เกิดขึ้นแล้ว เขามองพื้นที่สาธารณะสามารถเกิดขึ้นที่ใดก็ได้ หรือที่ไหนก็ได้ แบบที่ไม่ได้จำกัดแค่สวนสาธารณะหรือพื้นที่ออกกำลังกาย”
ถ้าถามว่าจากปฏิบัติการแฮ็คพื้นที่สาธารณะในครั้งนี้ โอบเอื้อเองก็อยากพาไปให้ไกลกว่ากิจกรรมที่เกิดขึ้น
“ตอนนี้มองเห็นอยู่สามทาง แต่ยังไม่ชัวร์นะ วิธีแรกออร์แกนิคมากๆ คือใช้กลุ่ม Green Hacker CNX เข้าไปแฮคกลุ่มที่ดูมีศักยภาพเรื่อยๆ เลย อาจจะระดมทุน หรือขอความร่วมมือ เข้าไปแฮ็คพื้นที่เรื่อยๆให้พื้นที่ที่ใช้งานไม่ได้มันถูกใช้มากขึ้น วิธีสองคือรับลูกจากโครงการต่างๆ หรือไป Plug-in กับเครือข่ายละทำงานต่อ วิธีที่สามคือดันตัวเองเข้าไปอยู่ในระบบ คือเราเคยคุยกับเทศบาล เค้าบอกว่ากำลังต้องการกำลังคนรุ่นใหม่ ในการช่วยคิดว่าเค้าจะทำพื้นที่ริมคลองริมแม่ทำยังไงต่อ เพราะเค้าก็มีแผนพัฒนาคลองแม่ข่า แต่มันก็ไม่ควรจะพัฒนาไปแบบนั้นตลอดสายหรอก มันก็ควรมีลีลาท่าทางตามบริบท ก็คือทำงานร่วมกับเทศบาล”
ไม่รู้ว่าจังหวะในการขยับขยายไอเดียต่อจะเกิดขึ้นเมื่อไหร่ แต่ตอนนี้เห็นแล้วว่ามีกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่พร้อมจะขับเคลื่อนเมืองเชียงใหม่ไปในแบบที่สร้างสรรค์ และไม่ย่ำอยู่กับที่
