ประวัติศาสตร์

เรียบเรียง: ธันยชนก อินทะรังษี ความงดงามของประเพณีวัฒนธรรมล้านนา ถูกฝังรากลึกและถ่ายทอดเรื่องราว ที่สร้างภาพจำให้กับสังคมในรูปแบบของความ ‘ต๊ะต่อนยอน’ ทว่าในสังคมโลกาภิวัตน์ สังคมที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วตามยุคสมัย ถึงแม้วัฒนธรรมล้านนาจะมีจุดเด่นและเอกลักษณ์เฉพาะตัว เมื่อสังคมเปลี่ยน สิ่งที่เก่าแก่ต้องเปลี่ยนตาม แต่จะเปลี่ยนอย่างไร ให้อยู่ได้ภายใต้โลกทุนนิยม จึงไปคำถามที่ย้อนกลับไปว่า ล้านนาแมสหรือไม่แมส? ในขณะที่วัฒนธรรมป็อปในภูมิภาคอื่น ๆ ต่างทยอยเข้ามาสร้างสรรค์อิทธิพลในชีวิตของผู้คน แล้วล้านนาล่ะ? ป็อปบ่? แมสบ่? เมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน 2566...

น่าสนใจไม่น้อยที่ประเพณีที่ถูกส่งผ่านกันมาอย่างยาวนานจากในอดีต เดินทางข้ามเวลา มา บรรจบกันกับความสร้างสรรค์ร่วมสมัย กวนจนเหนียวกลายเป็นเทศกาลงานวัดสุดสร้างสรรค์ คนข้าวยาคู้ช้างม่อย Midnight Rice Fest 2023 ที่เพิ่งผ่านพ้นไปเมื่อ 25-26 พฤศจิกายน 2566 ที่ผ่านมา ณ วัดชมพู ย่านช้างม่อย ย่านสุดชิคกลางเมืองเชียงใหม่ เมื่อกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่ทำงานสร้างสรรค์และสรรค์สร้างประสบการณ์ทางศิลปะในพื้นที่เชียงใหม่อย่าง Tomorrow.Lab อาสาคนอดีต และปัจจุบัน เข้าด้วยกันจนเหนียว ผูกโยงชุมชนดั้งเดิมในช้างม่อย...

เรื่อง: ธันยชนก อินทะรังษี ภาพ: Dee Hup House เมื่อกล่าวถึง “ซีรีส์วายพีเรียดล้านนา” หลายคนคงนึกสงสัยในใจไปแล้วว่า จะเป็นเรื่องราวในรูปแบบไหนกัน ยิ่งนึกไปถึงบริบททางสังคมในอดีตของความรักเพศเดียวกัน คงคาดเดาได้ไม่ยาก ถึงฉากระทมขมรัก ไม่มีทางที่จะพบความสมหวัง ซีรีส์วายเรื่อง ‘กลิ่นหอมความรัก’ ได้นักแสดงมากฝีมืออย่าง นนกุล- ชานน สันตินธรกุล ประกบกับนักแสดงหน้าใหม่ ไบร์ท-รพีพงศ์ ทับสุวรรณมา มาบอกเล่าความรัก กลิ่นหอมหวานของดอกลั่นทมที่พร้อมจะร่วงโรยตามกาล หากเราย้อนไปถึงล้านนาในอดีตกาล...

ประเพณียี่เป็ง หรือประเพณีเดือนยี่ มาจากคำว่า ยี่ แปลว่า สอง ส่วนคำว่า เป็ง แปลว่า เพ็ญ หรือ คืนพระจันทร์เต็มดวง ซึ่งหมายถึงประเพณีในวันเพ็ญเดือนสองของชาวล้านนา ซึ่งตรงกับเดือนสิบสองของไทย โดยชื่อ ‘ยี่เป็ง’ สามารถย้อนการปรากฎกลับไปได้ไกลถึงปีพ.ศ.2339 โดยเป็นการจารึกไว้บนศิลาจารึกวัดพระธาตุลำปางหลวง ซึ่งเป็นการบันทึกการยกพลกลับเมืองเชียงใหม่ตามประเพณีโบราณของ พระยามังราวชิรปราการกำแพงแก้ว (พระเจ้ากาวิละ) เพื่อฟื้นฟูเมืองครั้งเมื่อเมืองเชียงใหม่มีอายุได้ครบ 500 ปี...

เรื่อง: ศตวรรษ ไรนุ่น ถ้าถามถึงเดือนพฤศจิกายน มีวันสำคัญอะไร? หลายคนคงตอบได้ว่ามี “วันลอยกระทง” วันลอยกระทงเป็นที่รู้จักกันดีของคนทั่วไปในประเทศ ซึ่งตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติไทย ตามปฏิทินจันทรคติล้านนา มักจะตกอยู่ในราวเดือนพฤศจิกายน ตามปฏิทินสุริยคติ โดยจะมีกิจกรรมที่ให้ผู้คนพากันทำ “กระทง” จากวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ ตกแต่งเป็นรูปคล้ายดอกบัวบาน ปักธูปเทียน แล้วนำไปลอยในสายน้ำ โดยตามความเชื่อในปัจจุบันเพื่อเป็นการสะเดาะเคราะห์และขอขมาต่อพระแม่คงคา หรือเชื่อว่าเป็นการบูชารอยพระพุทธบาทที่ริมฝั่งแม่น้ำนัมทามหานที และบางหลักฐานก็ว่าเป็นการบูชาพระอุปคุตอรหันต์หรือพระมหาสาวก แนวคิดและที่มาของประเพณีลอยกระทง...